Жас ғалымдарды қолдау: жаңа бағдарламалар мен мүмкіндіктер
Қазақстанда жас ғалымдарды қолдау – ғылым мен инновацияны дамытудың стратегиялық басымдығы ретінде айқындалып отыр. Мемлекет бұл бағытта кешенді шаралар қабылдап, ғылыми кадрлардың әлеуетін арттыруға және олардың әлеуметтік жағдайын жақсартуға бағытталған нақты қадамдар жасауда. Осы орайда El.kz ақпарат агенттігі Қазақстандағы жас ғалымдарды қолдау тетіктері мен олардың нәтижелерін қарастырып көрді.
1. Ғылымды қаржыландырудың артуы
Қазақстанда ғылымды мемлекеттік қаржыландыру көлемі 2025-2027 жылдарға 531,1 млрд теңгеге дейін ұлғайтылды. Бұл қаржы ғылыми зерттеулерді жүргізуге, зертханалық базаны жаңғыртуға және жас ғалымдардың жобаларын қолдауға бағытталады. Сонымен қатар, ғылыми ұйымдар қызметкерлерінің жалақысы 18%-ға ұлғайтылып, ғылыми атақтар үшін қосымша ақылар 50 АЕК-ке дейін өсті.
2. "Жас ғалым" бағдарламасы
"Жас ғалым" бағдарламасы аясында 2021-2024 жылдар аралығында гранттық қаржыландыруға 16 конкурс өткізілді. Нәтижесінде 2 мыңнан астам ғылыми жоба іске асырылды. Бұл бағдарламаның мақсаты – жас зерттеушілердің ғылыми қызметін қолдау және олардың кәсіби дамуына жағдай жасау.
3. Шетелдік тағылымдамалар
Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша, әлемнің жетекші зерттеу орталықтарында 500 ғалымның жыл сайынғы тағылымдамадан өтуін қамтамасыз ету үшін арнайы бағдарлама іске қосылды. Бүгінгі таңда осы бағдарлама аясында 1475 тағылымдама берілді. Бұл шара жас ғалымдардың халықаралық тәжірибе жинақтауына және ғылыми байланыстарын кеңейтуге мүмкіндік береді.
4. Тұрғын үймен қамтамасыз ету
Жас ғалымдардың әлеуметтік жағдайын жақсарту мақсатында тұрғын үймен қамтамасыз ету шаралары жүзеге асырылуда. 2024 жылы 315 жас ғалым пәтер алды, оның 290-ы "Отбасы банкімен" бірлесіп іске асырылатын арнайы ипотекалық бағдарлама аясында, ал 25-і өтеусіз негізде тұрғын үй алды. 2025 жылдың басынан бастап тағы 36 жас ғалым тегін негізде пәтер алды.
5. Ғылыми инфрақұрылымды дамыту
Бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру шеңберінде жоғары оқу орындары базасында ғылыми инфрақұрылымды күшейту және кәсіпорындармен әріптестікте заманауи зертханалармен технологиялық парктер, инжинирингтік орталықтар құру бойынша жұмыс жүргізілуде. Осы ғылыми жобаларды іске асыруда 10 зертхана ашылды, 5 спин-офф цехтары, 3 стартап іске қосылды, 468 млн теңгеге жеке ұйымдармен ғылымды қажетсінетін қызметтер шығаруға 14 шарт жасалды, 788,9 млн теңге жеке қоса қаржыландыру тартылды.
6. Ғылыми-технологиялық сессиялар
Ғылым мен өндіріс арасындағы байланысты нығайту мақсатында ғылыми-технологиялық сессиялар өткізіліп келеді. Бүгінгі таңда "Қазақмыс", "Қазатомөнеркәсіп", ERG, "Қазминералс", "Қармет", "ҚазақОйлАқтөбе", "Қазмырыш" сияқты ірі кәсіпорындармен бірлесіп ел өңірлерінде осындай 9 сессия өткізілді. Бұл сессиялар ғылыми зерттеулердің өндірістік қажеттіліктерге бағытталуына ықпал етеді.
7. Докторантураға гранттар санының өсуі
Докторантураға мемлекеттік білім беру тапсырысы өсуде. 2022 және 2023 жылдары докторантураға берілетін гранттар саны тиісінше 1815 және 1919 грантты құраса, 2024 жылы 2919 грант бөлінді. Бұл шара ғылыми кадрларды даярлауға және олардың ғылыми-зерттеу қызметін дамытуға бағытталған.
Қорытынды
Қазақстанда жас ғалымдарды қолдау жүйелі түрде жүзеге асырылып, олардың ғылыми қызметпен айналысуына қолайлы жағдайлар жасалуда. Мемлекеттік бағдарламалар мен қаржыландыру тетіктері жас зерттеушілердің әлеуетін арттыруға және ғылыми-инновациялық дамуға серпін беруге бағытталған. Бұл шаралар еліміздің ғылыми әлеуетін нығайтуға және халықаралық деңгейде бәсекеге қабілетті болуына ықпал етеді.
Қысқа да нұсқа. Жазылыңыз telegram - ға