Uygur kültürü koruyucuları: “Diyar” pop-vokal-enstrümantal grubu

Kazakistan Uygurlarının müziksel kültürünün oluşum ve gelişim sürecinin araştırılması bugün bize bu etnosun ulusal ve mesleki müzik sanatı özelliklerini ortaya çıkarmağı sağlar. Yani, sanat çok asırlık sanatsal gelenekler temelinde oluşmuş ve her yeni neslin canlı performansı ile gelişmiş yüksek profesyonellik örneğidir.

Bilgilere göre, halk mesleği türkücülerinin özellikle hatıralrda kalan örnekleri de vardır ve onlar bunu kendi yorumlarında çalmaktadırlar.

Böylesine, Uygur türküleri Kazakistan’da büyük melodik çeşitliliği ile dikkat çekmektedir. Bu yüzden çalışmanın önemi her şeyden önce bunula belirlenir ki, müzik ve folklor paralelleri halkları aktif etnik gelişimi süreçlerini yansıtar.

Onun önemli ayırt edici özelliğini – halkın günlük hayatı, yaşamının tüm tarafları ile en sık ilişkisini görmek zor değildir. Onun çok farklılığı kendi sırasıyla Uygur halkının müzik yeteneğinin tükenmezliğini kanıtlar.

Tarih, etnografi, yanı sıra filoloji ve müzik bilimi konularına Uygur düğün müziğinin araştırılmasınta da dokunulmaktadır. Yani, Uygurların tarihi S.Y.Malova’nın çalışmalarında geniş araştırılmış, onların her şeyden önce aile-yaşam törenlerine ait etnografik bilgiler ise G.M.İshakova, N.F.Katanova, A.Tilivaldi ve b. çalışmalarında incelenmiştir. Düğün serisinden olan müzik ve şiir tasarımı, yanı sıra müzik ve şiir dilinin özellikleri K.F.Krina, T.M.Alibakiyeva, A.Alahunov, M.M.Aliyeva, R.K.Hasanova ve b. çalışmalarında araştırımıştır. Birçok Türkçe konuşan halkların düğün kutlamalarının geçirilmesinde danslar önemli bir rol oynamaktadır. Böylesi, G.Y.Saitova’nın doktorlük çalışması Uygur düğün törenlerinin eşlik ettiği halk-yaşam danslarına ait bölmeni içerimektedir.

2003 yılında oluşmuş – bensersiz bileşimli pop-vokal-enstrümantal grubu olan “Diyar” etnik müzik enstrümanlarını kapsamaktadır (sattar, tambir, dutar, ravap). Grup Nurum Ahmetov (yönetici), Rustam Niyazov, Velahun Nasırov’tan oluşmuştur. Grubun tüm katılımcıları Uygur geleneksel enstrümanlarının ustacasına biliyorlar. Uygur toplumunda halk müzik enstrümanlarının gelişiminin analizi halk müzik kültürünün ve tamamen müzik enstrümanlarının oluşumunu birşok karmaşık süreçlerini anlamak imkanı verir.

“Grubun özgünlüğü bundadır ki, onlar estrada sanatçılarından Uygur halk enstrumanları ansamblına değişebilirler”.[1] Grubun özelliği zaten halk enstrümanlarının ХХІ yüzyılın çağdaş estrada (elekron) sesleri ile uyumlaştırılmasıtır. Uzun konser-sanatcılık faaliyeti sürecince “Diyar” grubu gençlerin estetik yetiştirilmesinde aktiv katılım sağlamıştır. Bunun özellikleri folklor geleneklerinin ve folklorin yaşamının gelişimi özgünlüğünde belirlenmektedir. Böyle ki, repertuvar o kadar çeşitli olmuştur ki, dinleyiciler sınfı farklı yaş gruplarından oluşmaktadır.

Bu profesyonel grubun her bir katılımcısı – geleneksel Uygur esntrümanında çalmak ustasıdır. Örneğin, Nurum Ahmetov (ansambl yöneticisi) “Yarkent bulbuliri” halk etno-folklor grubunun eski sanatcısıdır ve halk karşısında ve diğer profesyenel sanatcılar karşısında kendisini halk-mesleki düzenleyici, vitüöz gibi tanıtmıştır. Başka gruptakı çok yıllık emeği genş sanatçı için büyük deneyim olmuş, kendi repertuvarı artmıştır. O, tamamaen Kazakistan ve Sincan Uygur Özerk Bölgesi Uygurlarının geleneksel müzik sanatının bilicilerinden biri olmuştur. Onun geleneksel ensrüman olan tambir’de parlak çalması dinleyicilere zevk vermektedir. Profesyonel düzeyde grup için enstrüman aranjimanları yapılmaktadır. Vokal parçalar Rustam Niyazov’a aittir, o, sadece vokal parçaları sanatçısı değil, hem de eski Uygur esntrümanı olan sattar’ın profesyonel sanatçısıtır. Yanı sıra Niyazov Rustam hem grup için, hem de Uygur estradasının genç şarkıçıları için müzik yazmaktadır. Niyazov R. aynen geleneksel örnekli çok başarılı ulusal sanatçıtır. Onun güzel yumuşak sesi özgün ve eşsizdir. Uygur geleneksel şarkıları kendi vokal-teknik anlamına göre – eski folklor şarlılarının aynı kolorisini vermek için melizmler, ton kapsamında profesyonel yanaşım gerektiriyor, ve “Diyar” grubu solisti Rustam Niyazov bunları başarıyla yapmaktadır. Grubun uzun süreli faaliyeti boyunca “Azizder” CD albomü yayınlanmıştır (2005). 17 Kasım 2013 yılında “Diyar” grubunun 10. yıldönümü konseri baş tutmuştur. Bu konser en yüksek düzeyde, salon dolu geçmiştir. Konserde seslenen yeni şarkı repertuvarı danslarla birlikte dinleyicilerin kalbinde kalmışştır.

[1] PARVAZ.KZ

Domullayeva H.

Sanat tarihi magistri,

Kazakistan Cumhuriyeti Eğitim ve Bilim Bakanlığı

M.O.Auezov Edebiyat ve Sanat Enstitüsü

Müzikoloji Anabilim Dalı’nın

küçük araştırmacısı

Қысқа да нұсқа. Жазылыңыз telegram - ға