Рустам Кайрыев: Алғыс айту – бірлігіміздің белгісі
1 наурыз – Қазақстандағы маңызды мерекелердің бірі, Алғыс айту күні. Бұл күн еліміздегі түрлі этнос өкілдерінің бір-біріне және қазақ халқына деген шынайы ризашылығын білдіретін мереке. Алғыс айту күні – қиын-қыстау кезеңдерде бір-біріне қолдау көрсеткен халықтардың өзара татулығы мен ынтымақтастығын еске алатын ерекше күн. Бұл – Қазақстанды өз Отаны деп білетін әрбір азаматтың елге, халыққа, ата-анасына, жақындарына, ұстаздарына, достарына ризашылық білдіретін күні. Түрлі ұлт өкілдерінің қазақ халқына алғыс білдіруінің символы.
Қазақстан халқы Ассамблеясының мүшесі, Қазақстан ұйғыр жастары одағының төрағасы және «Ассамблея жастары» республикалық қоғамдық бірлестігі төрағасының кеңесшісі Рустам Кайрыев алғыс айту мәдениетін дамытудың маңыздылығы туралы өз ойымен бөлісті.
Алғыс айту күні – қазақстандық қоғамның ынтымағы мен өзара құрметінің айқын көрінісі. Бұл – еліміздің көпэтносты халқының татулығы мен бірлігін нығайтатын ерекше мереке. Рустам Кайрыев өз сұхбатында алғыстың тек қарапайым сөз емес, адамдар арасындағы сенім мен сыйластықтың негізі екенін атап өтті. Ол өз өміріндегі алғысқа толы сәттерді еске алып, жастарды бір-біріне көмек қолын созуға, қоғамға пайда тигізетін игі істер жасауға шақырды. Сонымен қатар, алғыс айту мәдениетін дамытуда жастардың рөлі мен оның болашақтағы маңызы жайында ой қозғады.
El.kz: Сіз үшін Алғыс айту күні қандай мағынаға ие?
Рустам Кайрыев: Мағынасы өте зор, себебі мен осы мереке ұсынылған Қазақстан халқы Ассамблеясының сол сессиясында қатыстым. Барлығы бір ауыздан бұл ұсынысты қолдады, және еліміздің Президентінің Жарлығымен бұл күн Қазақстан Республикасының мерекелер тізіміне енгізілді. 2016 жылғы 1 наурыздан бастап біз бұл мерекені атап өте бастадық. Бұл мерекенің символы – ең маңызды адами сезімдердің бірі – көмек пен қолдауға деген шынайы алғыс білдіру.
El.kz: Бұл мерекенің Қазақстан халқы үшін маңыздылығын қалай бағалайсыз?
Рустам Кайрыев: Барлық заманда адамдардың мәрттігі жоғары бағаланған, ал шынайы алғыс айта алатын адамдар ғана мәрттікке ие. Сондықтан бұл жай ғана мереке емес, ол бұдан да тереңірек мағынаға ие. Бұл күн әрбір адамның алғыс сезімін білдіруіне мүмкіндік береді және бұл күні сол сезім екі есе арта түседі. Ең бастысы – қысылмай, жүрек түбіндегі алғысымызды білдіру: бізге көмектескен жандарға, өмірімізге бағыт бергендерге, тәрбиелеген ата-анамызға, тіпті бір кездері қиын сәтте бізді құтқарып қалған адамдарға. Өйткені өмірде түрлі жағдайлар болады. Ал сыпайылық – әрдайым жағымды қасиет. Бұл – өте ізгі мереке.
El.kz: Қазақстан халқы Ассамблеясы бұл мерекені танымал ету және ұйымдастыруда қандай рөл атқарады?
Рустам Кайрыев: Ең басты рөлді атқарады, және бұған бірнеше дәлел бар. Біріншіден, бұл мерекені Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті – Елбасы Н.Ә. Назарбаев Қазақстан халқы Ассамблеясының сессиясында ұсынған, ал республикамыздың түкпір-түкпірінен келген делегаттар бұл бастаманы қолдады. Екіншіден, бұл мереке Қазақстан халқы Ассамблеясының құрылған күні атап өтіледі, бұл өте символикалық мәнге ие. Әр адам өзінің ата-анасына, жақындары мен сүйікті жандарына, мұғалімдеріне, дәрігерлерге, өрт сөндірушілерге және бір кездері көмек көрсеткен басқа адамдарға алғыс білдіре алады. Сонымен қатар, Қазақстанды өз үйіне айналдырған жүздеген мың депортацияланған этностар қазақ халқына ризашылық білдіре алады. Себебі оларды тағдыр қиын кезеңде осы далаға әкелгенде, қазақтар оларды жылы қабылдап, бауырларындай көрді. Қазақ жері олар үшін жаңа Отанға айналды, ал олардың осы жерде дүниеге келген ұрпақтары үшін бұл туған жерге айналды.
El.kz: Қазақстанның көпэтносты қоғам ретінде қалыптасуына қандай тарихи оқиғалар әсер етті?
Рустам Кайрыев: Көптеген тарихи оқиғалар ықпал етті. Қазақ жерінде ежелден түрлі соғыстар болғанына қарамастан, қазақ рулары бірігіп, өз жерін қорғады. Бұл – бірліктің әрдайым жеңіске жетелейтінінің алғашқы дәлелі. Өз жерін сақтап қалғаннан кейін олар бұл кең даланы, таулар мен жайлауларды бейбіт, гүлденген өлкеге айналдырды. Осы себепті бүгінде көптеген адамдар Қазақстанға тыныш әрі жайлы өмір іздеп келеді. Кейін бұл жерден депортацияланған этностар өздеріне жаңа Отан тапты. Олар жергілікті халықпен бірлесіп, осы елді дамытуға атсалысты. Қазақстан бүгінде әрбір азаматы өзінің туған жері деп мақтанышпен айта алатын мекенге айналды.
El.kz: Кеңес заманындағы депортация мен халықтардың қоныс аударуы қазіргі қоғамға қалай әсер етті?
Рустам Кайрыев: Тәжірибе, фактілер, сандар мен статистика көрсеткендей, бұл үдерістер елімізге оң әсер етті. Біздің көпэтносты мемлекетіміз – халықаралық аренадағы басты артықшылықтарымыздың бірі. Біздің этносаралық келісім үлгісін зерттеу үшін әлемге әйгілі саясаттанушылар мен мемлекеттік делегациялар Қазақстанға келеді. Мен өзім де Қазақстан халқы Ассамблеясының мүшесі ретінде осындай делегацияларды бірнеше рет қарсы алдым және біздің даму тәжірибемізбен бөлістім. Біздің елімізде барлық азаматтар тең құқыққа ие. Бізде «ұлттық азшылық» деген ұғым жоқ – Қазақстан азаматы болсаң, сенің құқығың да, мүмкіндігің де тең. Бұл өз кезегінде экономикалық дамуға да ықпал етеді, өйткені әрбір азамат өз үйі үшін жауапкершілікпен еңбек етеді.
El.kz: Қазақ халқының басқа этностарға деген қонақжайлығы мен мейірімділігіне қандай мысал келтіре аласыз?
Рустам Кайрыев: Мен бұл туралы өз ата-бабаларымның тағдыры арқылы айта аламын. Әкемнің әкесі бұл жерге тыныш өмір іздеп келіп, осында отбасын құрды. Сол себепті Қазақстан – мен үшін де, менің әкем үшін де Отан. Менің анам Грузиядан білім алу үшін келген, кейін Қазақстан оған соншалықты ұнап, бүкіл отбасымен осында көшіп келді. Ол да осында өз отбасын құрды. Олар өмір бойы қазақ достарымен араласты, мен өз анамның университет жылдарынан бері 40 жылдан астам уақыт бойы Гүлнара, Гүлжан және басқа да қазақ құрбыларымен тығыз қарым-қатынаста екенін көремін. Біз, олардың балалары, ата-аналарымыздың достығын жалғастырып келеміз. Біз әрқашан бірге, бір-біріміздің қуанышымыз бен қайғымызды бөлісеміз.
El.kz: Алғыс айту күнін қалай атап өту керек деп ойлайсыз?
Рустам Кайрыев: Менің ойымша, бұл күнде ең маңыздысы – шынайы алғыс айту. Бұл мерекенің мәні – біреуге міндетті түрде сыйлық жасау немесе арнайы іс-шара ұйымдастыру емес, жүрек түбінен шыққан ризашылық білдіру. Көптеген адамдар бұл күнді өздері үшін маңызды адамдарға алғыс айтумен өткізеді. Кейбір ұйымдар қайырымдылық шараларын ұйымдастырады, мұқтаж жандарға көмек көрсетеді. Сонымен қатар, мектептерде, университеттерде, мекемелерде әртүрлі кездесулер мен іс-шаралар өткізіледі, онда адамдар алғыс айту мәдениеті туралы ой бөліседі. Бұл күні әсіресе өз ата-анасына, мұғалімдеріне, дәрігерлерге, достарына алғыс айтқан жөн.
El.kz: Қазақстанда тұратын этностардың ұлттық мәдениеті мен дәстүрлерін сақтау үшін қандай жұмыстар жүргізіледі?
Рустам Кайрыев: Қазақстан халқы Ассамблеясы және еліміздегі ұлттық-мәдени орталықтар әр этностың мәдениетін, дәстүрін сақтап, дамытуды басты міндеттерінің бірі ретінде қарастырады. Барлық этностардың тілі мен мәдениетін дамыту үшін жағдай жасалған. Ұлттық-мәдени орталықтар тек мерекелерде ғана емес, жыл бойы әртүрлі мәдени шаралар ұйымдастырып, халыққа өз дәстүрлерін таныстырады. Сондай-ақ, мектептер мен жоғары оқу орындарында этникалық мәдениетке байланысты пәндер оқытылады, тіл үйрету курстары жұмыс істейді. Қазақстанда әртүрлі этностардың тілі мен мәдениетін дамытуға бағытталған мемлекеттік бағдарламалар да бар. Қазақстан халқы Ассамблеясының құрамында көптеген құрылымдар бар, мысалы: Ақсақалдар кеңесі, Аналар кеңесі, Медиация кеңесі, «Ассамблея жастары» ұйымы, Ғылыми-сараптамалық топ, «Жомарт жан» қайырымдылық орталығы. Сонымен қатар, ҚХА құрамына этномәдени бірлестіктер де кіреді. Әрбір құрылым мен ұйым өз бағыты бойынша ауқымды жұмыс атқарып келеді. Елге кеңінен танымал болған «Жүректен жүрекке», «Мейірімділік керуені», «Мектепке жол» сынды және басқа да көптеген акциялар қоғамдағы бірлікті нығайтуға бағытталған.
El.kz: Сіздің ойыңызша, этносаралық келісімді нығайту үшін тағы қандай қадамдар жасау қажет?
Рустам Кайрыев: Менің ойымша, ең бастысы – жастарға этносаралық келісім мен толеранттылықты дәріптеу. Жастар еліміздің болашағы болғандықтан, олар әртүрлі мәдениеттер мен дәстүрлерге құрметпен қарауды үйренуі керек. Сондықтан мектептерде, жоғары оқу орындарында осы тақырыпта көбірек іс-шаралар өткізу қажет. Сондай-ақ, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы этносаралық келісім мен толеранттылық туралы көбірек ақпарат беру керек. Әрбір азаматтың санасында «біз бір халықпыз» деген ұстаным орнығуы тиіс. Бұл – біздің еліміздің табысты дамуының кепілі.
Аға буынның жұмысын жалғастырып, сонымен қатар, барлық заманауи үрдістерге сай бола отырып, болашаққа ұмтылу қажет. Бүгінде АНК жастары – бұл жалпыұлттық даму бағытын жүзеге асыратын Республикалық қоғамдық бірлестік. Бізде жұмыстың алты негізгі басым бағыты бар:
- «Social Assembly» – жастарға әлеуметтік қолдау көрсету, білім деңгейін арттыру және жұмысқа орналасуға көмек көрсету;
- «Бірлік тілі» – мемлекеттік тілді меңгеру;
- «Ел мұрасы» – тарихи-мәдени мұраны сақтау;
- «Таза орта» – экология мен қоршаған ортаны қорғау;
- «Қасиетті парыз» – әскери-патриоттық тәрбие беру;
- «Jastar media» – медиа-жобаларды дамыту және медиа-сауаттылықты арттыру.
Сонымен қатар, біз жастарды кәсіптік бағдарлау жұмыстарын жүргіземіз, көптеген қайырымдылық жобаларын жүзеге асырамыз, жаңа экологиялық бастамаларды қолдаймыз, жастардың саяси тәрбиесіне мән береміз, мәдени-бұқаралық іс-шаралар ұйымдастырамыз, креативті индустрияны дамытамыз. Осы іс-шаралар мен бағыттардың барлығы қазақстандық жастарды біріктіруге ықпал етеді.
El.kz: Сіздің өміріңізде алғыс айтудың мәнін ерекше ашып берген оқиға болды ма?
Рустам Кайрыев: Барлығы сияқты менің өмірімде де мұндай жағдайлар көп болды. Жақындарым ауырып қалған кезде мен елде болмадым, бірақ адамдар бірден қол ұшын созып, менің өтінішім бойынша көмектесті. Кейін өзіме айтылған алғыс сөздерін де жиі естідім, және бұл мен үшін өте құнды болды.
Мысалы, біз қарт адамдарға немесе аз қамтылған отбасыларға көмектескен кезімізде осындай жылы сөздерді еститінбіз. Табиғи апаттар кезінде де қолдау көрсеттік – Қазақстанның бірнеше облыстарында болған су тасқындары, Абай облысындағы орман өрттері, Алматы қаласындағы сел жағдайлары. Мен осы оқиғалардың кезінде сол жерлерде болып, қиын жағдайға тап болған адамдарға көмектестім.
Ерекше есімде қалғаны – Алматы қаласында өткен қыста болған жер сілкінісі кезіндегі көршімнің шын жүректен айтқан алғысы. Жер сілкінісі басталғанда, көпқабатты үйлердің тұрғындары үйлерін тастап кете бастады, біз де солай жасадық. Мен отбасымды қауіпсіз жерге жеткізіп, кейін кейбір қажетті заттарды алу үшін үйге қайта оралдым. Сол кезде аулада көршіміз балаларымен және егде жастағы анасымен бірге тұрғанын көрдім. Қатты кептелістер болып, такси табу мүмкін болмады, сондықтан олар туыстарына жете алмай, суықта тоңып тұрды. Әрине, мен оларды далада қалдыра алмадым және қала сыртына, туыстарына дейін жеткізіп салдым.
Осы сәтте көршімнің маған шын жүректен айтқан алғыс сөздері жүрегіме терең әсер етті. Сол күннен бастап біз жай ғана көрші емес, нағыз достарға айналдық. Енді біздің қарым-қатынасымыз тек сыпайылықпен шектелмейді, бұл шынымен де берік достық.
El.kz: Алғыс айту күні сіз кімге және не үшін ерекше алғыс білдірер едіңіз?
Рустам Кайрыев: Анамызға – бізге өмір сыйлағаны үшін. Әкеміз ерте қайтыс болғандықтан, анамызға бізді, бауырларымызды өсіру қиын болды, себебі біз ол кезде әлі кішкентай едік. Өз отбасым – жұбайым мен қызыма да алғысым шексіз, өйткені олар менің үнемі жұмысбасты екенімді түсініп, сабырмен қабылдайды. Сондай-ақ, мектепте ғана емес, өмірде де маған тәлім берген ұстаздарыма рахмет, олар әлі күнге дейін бар. Бірге түрлі жобаларды жүзеге асырып жүрген достарыма және әріптестеріме де алғыс білдіремін. Әрине, бүкіл Қазақстан халқына да ризашылығымды айтамын, себебі біз бірге татулықта, бірлікте Қазақстанды құрып келеміз, бұл жерде әрбір азаматтың рөлі орасан зор.
El.kz: Болашақта Алғыс айту күні қандай бағытта дамиды деп ойлайсыз?
Рустам Кайрыев: Әрине, осындай ізгі бастама әрі қарай да оң бағытта дами бермек. Қазіргі таңда бұл мерекеге барлығы үн қосып жатыр. Ересектер де, жастар да түрлі шаралар өткізеді, Үкімет пен әкімдіктер белсенді азаматтардың бастамаларын қолдайды, бұқаралық ақпарат құралдары кеңінен жариялайды. Жыл сайын бұл мереке маңыздылығы артып, беделді бола түсуде. Мысалы, алғашқы жылдары оның мәнін көпшілік түсінбеді, тіпті кейбіреулер оны «Алғыс айту күні» емес, «Шүкіршілік күні» деп шатастырып атады. Бірақ он жылға жетпейтін уақыт ішінде бұл мерекені Қазақстан халқының басым бөлігі жақсы біледі. Сондықтан оның болашағы өте жарқын. Бұл мереке өте жылдам танымалдыққа ие болды.
El.kz: Сұхбатыңызға көп рахмет!
Фото: жеке мұрағат
Қысқа да нұсқа. Жазылыңыз telegram - ға