Ресейлік режиссерлер Әлия Молдағұлова туралы фильм түсірмек
Ғалымжан Байдербес - 40 жылдан астам саналы ғұмырын қазақтың хас батыры Әлияны зерттеуге арнаған Ақтөбенің белсенді ақсақалы. Оның мұрындық болуымен Әлияның туған өлкесінен ашылған Әлия патриоттық тәрбие беру клубы бүгінде өңірдің мақтанышына айналған нысандардың бірі. Қазақтың батыр қызының есімін мәңгілік етсем деген Ғалымжан Байдербес оны тану мен танытуда кездескен қиындықтары туралы ой бөліседі.
- Біз сізді Әлия есімінің туған жерінде мәңгілік болуына еңбек сіңіріп жүрген жан ретінде танимыз…
- Әлияны 43 жылдан бері зерттеп келемін. Оның қысқа ғана ғұмырында есімін мәңгі еткен ерлігінің тәнті қылғаны соншалық, Әлиятану ісімен мен ғана емес, менің өмірлік серігім, жұбайым да айналысып кетті. Біз күнделікті шәй үстінде шүйіркелесе қалғанда да әңгімеміз Әлияға қарай ауыса беретін. Әлиятану менің өмірлік ұстанымыма, саналы ғұмырымның ұзын сонар еңбегіне айналды.
1970 жылы Атырау облысының Жылыой ауданынан Ақтөбе өңіріне қоныс аудардым. Әлияны тануға алғаш ұмтылуым да осы кезеңдерде басталған еді. Кейін ойлаймын, бұл сәйкестік емес, Әлияның туған жерінде есімінің ұрпақ жадында жаңғыруына мен де өзімнің қал-қадірімше үлес қосқан болармын деп. Мені бұл топыраққа тағдыр айдап әкелді.
Ақтөбеге келген соң, осы жерде мектеп-интернатта күзетші, тәрбиеші болып еңбек еттім. Кейін мұғалім болдым. Бір жылдың ішінде, еңбекқорлығымның арқасы болар, Қобда ауданына мектеп директоры болып тағайындалдым. Әлия осы Қобда ауданының тумасы екен, оны сонда барған соң білдім. Аудан орталығында 3 жылға жуық уақыт қызмет атқардым. Содан кейін мені Әлия Молдағұлова атындағы шағын колхозға партия комитетінің төрағасы етіп сайлады. Мұнда келгеннен кейін қарап отырмай, Сабыр Қаналиев екеуміз бұл батырдың есімін алған ауыл екен, оның шаруашылығын көтерейік деп бел шештік. Алайда, батыр қыздың ерлігі ойымнан шықпай қойды.
Сондықтан 1979 жылы Әлияның туған ауылынан бастап ол жүріп өткен сүрлеуді мен де жүріп өтпекші болып, Ресейге жолға шықтым. Москва, Ленинград, Новосокольники қалаларына, Монаково ауылына бірінші рет аяқ бастым. Әлияның көзі тірі майдангер қаруластарымен кездесіп, сұқбаттастым. Оның тіпті балалар үйіндегі достарымен де кездесудің сәті түсті. Олар Әлияны "Кішкентай болғанымен, сондай ойлы, сөзін салмақтап айтатын, балалардың алдында беделді болды" деп суреттеді.
Новосокольники қаласының маңында Монаково деген биіктік бар. Әлия сол жерде қаза болған екен. Кеңес үкіметінің кезінде батыр тек қана шайқас үстінде қаза табады деген саясат болды. Ал шынтуайтына келгенде, Әлия майдан даласында жараланғанымен, тірі қалған. Оның Полякова деген қаруласы өзінің күйеуімен бірге Әлияны плащ-палаткаға салып, стационарға сүйрелеп жеткізеді. Алайда, стационарға бомба түсіп, оның ішіндегі жеті адам сол арада көз жұмыпты. Ішінде біздің Әлиямыз да бар. Әлияны Поляков өз үйінің ауласына, алма ағашының түбіне жерлепті. 1965 жылы Монаковода латыштарды қайта жерлеген кезде Әлияны да бауырластар қабіріне солармен бірге салыпты.
ҒАЛЫМЖАН БАЙДЕРБЕСПЕН БОЛҒАН СҰХБАТТЫҢ ТОЛЫҚ НҰСҚАСЫН ОСЫ ЖЕРДЕН ОҚИ АЛАСЫЗДАР
Қысқа да нұсқа. Жазылыңыз telegram - ға