Қазақстанда декреттік төлем ережесі өзгерді
Қазақстанда жүкті әйелдер мен жас аналар үшін декреттік төлемдер жүйесіне маңызды өзгерістер енгізілді, деп хабарлайды El.kz ақпарат агенттігі Todayinfo-ға сілтеме жасап.
Негізгі өзгеріс: төлемге шекті мөлшер енгізіледі
Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі әлеуметтік төлемдерді есептеу ережелеріне өзгерістер енгізіп, енді ай сайынғы табыс жеті ең төменгі жалақы (ЕТЖ) көлемінен аспауы тиіс деген талап қойды. 2025 жылы ЕТЖ мөлшері 85 000 теңгені құрайтындықтан, ең жоғары есептік табыс – 595 000 теңге болады. Бұл шектеу жүктілік және босану кезеңіне, сондай-ақ бала 1,5 жасқа толғанға дейінгі күтімге байланысты төлемдерге қатысты.
Министрліктің мәлімдеуінше, бұл өзгерістер Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорындағы (МӘСҚ) қаражатты мақсатты әрі әділ пайдалану мақсатында енгізілген. Бұрын кейбір азаматтар табысын жасанды түрде көбейтіп, негізсіз жоғары төлем алуға тырысқан жағдайлар болған.
«Әлеуметтік тәуекел» басталғаннан кейінгі төлемдер есепке алынбайды
Жаңа ережелерге сәйкес, жүктілік басталғаннан кейінгі немесе бала күтімі демалысына шыққаннан кейінгі кезеңде жасалған әлеуметтік аударымдар төлем есебіне кірмейді. Бұл – декретке шығатын уақытты нақтылап, алдын ала жоспарлаған төлемдерге тек шынайы табысты негіз етіп алуды қамтамасыз ету шарасы.
Министрдің пікірі: әділетсіздікке жол жоқ
Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Светлана Жақыпова 2025 жылғы 27 ақпанда өткен кеңейтілген алқа отырысында, 2024 жылы МӘСҚ арқылы 958 миллиард теңге көлемінде төлемдер жасалғанын айтты. Бұл сома 1,4 миллион азаматты қамтыған.
Алайда елдің 15 өңірінде әлеуметтік төлем көлемі аударылған әлеуметтік жарналардан асып кеткен. Бұл – жүйеде теңгерімсіздік бар екенін көрсетеді. «Босану мен жүктілікке байланысты төлем – жалғыз шектеусіз әлеуметтік төлем. Бұл белгілі бір азаматтардың табысын жасанды жолмен ұлғайтып, төлемді көп алуына жағдай жасайды. Соның салдарынан адал төлеушілер есебінен қаражат әділетсіз бөлінеді», – деді министр.
Светлана Жақыпованың айтуынша, 2024 жылдың қыркүйек айынан бері 2 мыңнан астам азамат өздерінің табысты қолдан арттырғанын мойындап, жүйеден шығып кеткен. Бұл қадам арқылы МӘСҚ-да 4,7 миллиард теңге қаражатты үнемдеу мүмкін болды.
Маман пікірі: жүйенің тұрақтылығы маңызды
Әлеуметтік саясат саласындағы сарапшы Гүлнұр Әбдіқалықова бұл өзгерістерді құптайды. «Босануға қатысты әлеуметтік төлемдер – аналардың қамсыздығын қамтамасыз ететін маңызды тетік. Бірақ бұл жүйе тек әділетті әрі нақты есептеулерге негізделгенде ғана ұзақмерзімді әрі тұрақты жұмыс істейді», – дейді сарапшы.
Бұл кімдерге әсер етеді?
🔹 Тұрақты жұмыс істеп жүрген аналар – егер табысы 595 000 теңгеден жоғары болса, артық сома есепке алынбайды.
🔹 Көп жұмыс берушімен жұмыс істейтін әйелдер – барлық табыс біріктіріледі, бірақ ол да 7 ЕТЖ шегінен аспауы керек.
🔹 Жалған табыс көрсеткен азаматтар – әлеуметтік сақтандыру жүйесіне кіріспестен бұрын табысын нақты көрсету қажет болады.
Жүйелі өзгеріс – әділдік кепілі
Жаңа ереже – Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорының тұрақтылығын сақтау, жалған есептердің алдын алу және әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз етуге бағытталған маңызды қадам. Бұл жаңашылдық аналардың құқықтарын шектемейді, керісінше, адал төлеушілердің мүддесін қорғауға мүмкіндік береді.
Қысқа да нұсқа. Жазылыңыз telegram - ға