Ұлытау-Жезқазған өңірінің тарихи мәдени-архитектуралық ескерткіштеріне саяхат

Сарыарқа ежелгі заманның сырларын ішіне бүккен шежірелі өлке. Ол өзінің тарихи мәдени және археологиялық, архитектуралық ескерткіштерінің көптігімен, әсем табиғатымен қызықтырады. Сондай тарихи - мәдени мәні зор ескерткіштердің бірі Алашахан мазары болып табылады.

Алашахан мазары ХI- ХII ғғ., Ұлытау аспанының астында жатқан ашық музей сияқты тарихи ескерткіш нұсқалары Сарысу, Қаракеңгір, Сарыкеңгір өзендерінің бойынан, сағаларынан, тарамдарынан көптеп кездеседі. Солардың бірі Қаракеңгірдің Сарыкеңгір өзеніне қияр жерінде орналасқан Алашахан мазары. Алашахан мазарының жасалу тарихы, құрылыс ерекшеліктері және салынған ерекшеліктері, жағынан Қазақстандағы ең бағалы ескерткіштер қатарынан орын алады. Ғалымдардың жорамалдауынша оның салыну мерзімі 11-12 ғасырлар шамасы. Алашахан мазарының осы аймақтағы ең үлкен сәулет ескерткіші екенін байқауға болады. XI-XII ғасырларда Ұлытау топырағына мейлі тізесі батсын, мейлі қадірі артсын, әйтеуір осынша көңіл бөлініп, құрмет көрсететіндей ол кім еді?
Күні бүгінге дейін қазақ арасында Алашахан, Алаш есіміне қатысты айтылатын, аңыз-әңгіме сан алуан. Мұражай қызметкерлері экскурсия барысында Алашахан зерттеулері жайлы толығырақ таныстырады.

Алашахан мазары!

Жошыхан мазары ХIII ғ., Қаракеңгір өзенінің сол жақ жағалауында Жезқазған қаласынан 45 км.жерде орналасқан. Бір камерлік портальды күмбезімен биіктігі 8 м болады. Жошыхан мазары Алашахан мазарына ішкі құрылысы жағынан ұқсастығы бар бұрыштары және ішкі жағынан қарағанда күмбездерді айналдыра қаланған қатты қыздырылып күйдірілген кірпіштермен қаланған. 13-ғасырдың басында Шыңғысханның манғол жерінде үлкен империясы құрылды. Шыңғысхан өзінің жаулап алған жерлерін төрт баласына бөліп енші ретінде берген еді. 1226 жылы Жошыханның қайтыс болған. Жошыханның мазары 13- ғасырда қаланған.

Жошыхан мазары

Домбауыл кешені –ортағасырлық сәулет өнері ескерткіші.
Жезқазған қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 50 км жерде, Кенгір өзенінің сол жақ жағасында орналасқан. 1946-1947жж. Орталық Қазақстан археологиялық экспедициясы (жетекшісі Ә.Марғұлан) зерттеу жұмыстарын жүргізген. Домбауыл кешенінен 4 км төменде әйгілі Жошы хан күмбезі бар.
Домбауыл есімі тарихи жазбаларда, аңыз әңгімелерде көптеп кездеседі. Бір аңыз бойынша ол Шыңғысханның әкесі делінсе, енді бірінде Жошыханның сарай күйшісі немесе батыр-мергені болған деп айтылады. Жалпы биіктігі 
6 м. Домбауыл кесенесі тас қалаудың қола дәуірінде қалыптасқан ежелгі дәстүрінің жалғасы екенін көріп, тарихқа көз жүгірте аласыздар. 

Домбауыл кешені 

Теректі Әулиеге келген адамдардың көпшілігі бұл жерлерде күшті табиғи энергетиканың барын айтады. Мұнда күн энергиясының ағылы күшті, әсіресе суы емді, ол түрлі тау жыныстарынан, кварц және шақпақ тастардан өтіп келіп, адамды көптеген аурудан жазылатынын білген.Қала жұртшылығы, қаламызға келген қонақтар, оқыушылар мен студенттер және де көптеген мекеме ұжымдары Теректі Әулиеге жиі барып тұрады.

Теректі

Аяққамыр мазары шамамен 14- ғасырдағы Құтлық Темір мазары деп аталған деген болжам бар. Аяққамыр мазары Жезді өзенінің оң жақ жағалауында орналасқан. Аяқамыр мазары жайлы Шоқан Уалиханов өз еңбектерінде атап кеткен болатын. Мазар портальды күмбезді күрделі құрылыстар қатарына жатады.

Қысқа да нұсқа. Жазылыңыз telegram - ға