Kazakistandaki Rus Edebiyatı

Kazak toprağına grup haline gelen farklı milletlerin temsilcileri Kazak halkının tarihine katılmaya başlayalı yüzyıllar oldu. Kazaklar gibi kumları geçerek Çin’e kaçmak zorunda kalmalarına rağmen Afganistan’a ulaşamadılar. Çoğu kendi iradesi ile değil bile bir gecede çıkarılan siyasi fermanın baskısı altında vagonlarına bindirilip gurbete gönderilmiştir. Yad ellerde ise milletlerini birleştirmek ve korumak için ruhaniyetinin geliştirilmesi gerektiğini unutmadılar. Özellikle edebiyat ve sanatla ilgilenmişlerdi. Bir milletin edebiyatı – bu milletin kuvvetli ruhudur.

Kutsal ve kuvvetli ve Kazak toprağı, Rus edebiyatına Pavel Vasilyev ve İvan Şuhov, İvan Şçegolihin ve Nikolay Korsunov, Valeriy Antonov ve Moris Semaşko, Evgeniy Kurdakov ve Nadejda Çernova gibi özel istidatları  hediye etti. Kazakistan’ın Yazar derneğinde 1933 yılından itibaren Rus edebiyatı kolu çalışmaya başladı. Kazak edebiyatının gelişmesine katkıda bulunmuş edebiyatçılardan daha detaylı bahstemek isterdik.

Doğu Kazakistan doğumlu Pavel Nikolayeviç Vasilyev (1910-1937) – şairdir. Siyasi baskı kurbanıdır. İlk şiirleri 1926 yılından itibaren çıkarılmaya başladı. “Altın Keşifte” (1930), “Tayga İnsanları” (1931), “Astrahan Mektupları”, “Volga Nehri Deltasında”, “Aral Denemeleri” gibi şiir kitapları gün ışığına çıktı. Vasilyev’in Kazak öykü ve hikayelerine dayanan “Atlılar”, “Altın Kartallarla Av”, “Serke Hakkında Menkıbe” gibi yapıtları ve “Kırgız-Kazakların Menkıbeleri”nin ("Қырғыз-қазақ әндері", 1932) diğer eserleri toplu çevirilerin kitabına girmiştir. Mukan Başmetov takma adla “Aşu Balosu”, “Ayırlısu”,     “Men, Mukan Başmetov bir kese kımızdı simirgende”, “Fala Bakma”, “Semipalatinsk Çevresindeki Bahça”, “Kuyanda’da Fuar” yazmıştır. İ. Cangusurov’un “Dala” (İstep) şiirini ve “Arnau” (Adama Yazısı)’ı Rusça’ya çevirdi. Bundan başka Tatarca, Başkurtça, Çuvaşça ve Tacik dilinden çevirmiştir.

İvan Şuhov (1906-1977) şimdiki Kuzey Kazakistan bölgesinin Presnov istasyonunda doğdu. 1931 yılında “Acı Hat” romanı iki kitap olarak çıkarıldı. Bundan sonra “Ekim” dergisi, “Nefret” romanını yayınladı. 1935 yılında “AnaVatan” romanını yazdı, daha sonra “Hareket Ordusu” yazdı. Büyük Anayurt savaşı yıllarında Presnov bölge gazetesinin redaktörüydü. O zamanlarda “Sibirya Kazaklara (Rus Kazakları) Mektupları” adlı hikaye gün ışığına çıktı. Ellili yıllardan ardı ardına “Ham Toprağın Fatihleri”, “Altın Dip”, “Bakır Toprak Gönleri” yazılmıştır.

İvan Şçegolihin 1 Nissan 1927 yılında Kostanay’ın Karabak bölgesinde Novotroitsk köyünde doğdu. “Profesör Kızı” birinci romanı “Sovyet Kazakistan” dergisinde yayınlanmıştır (1954). S. Seyfullin, S. Mukanov, H. Esenjanov, A. Şaripov, M. Gabdullin, S. Taljanov’un roman ve hikayelerini ve uygur yazarı H. Abdullin’in ve M. Auezov, T. Ahtanov, J. Jumahanov, R. Rayımkulov, T. Nurtazin’in hikayelerini çevirdi.

Nikolay Korsunov 27 Aralık 1927 yılında Batı Kazakistan bölgesinin Priural ilçesinin Krasnoarmeysk köyünde doğdu. Çok deneme, yermeli fıkra yazdı.1961 yılında “Pınar Nehri Doğar” adlı birinci hikaye ayrı bir kitap olarak çıktı. Bundan sonra birkaç daha hikaye ve roman gün ışığına çıktı. M. Şolohov’un hayatı ve eserleri hakkında çok denemeleri farklı dillere çevirdi.

Valeriy Antonov 25 Nisan 1933 yılında Özbek Sovyet Cumhuriyeti’nin Andican şehrinde doğdu. Kazakça’dan Rusça’ya bir sıra şiir kitapları çevirdi. 1978 yılında “Jazuşı” yayınevinde Kazakça’ya çevirilmiş şiir kitapları gün ışığına çıktı. Birkaç defa madalyalar ile ödüllenmişti.  Eserleri; “Doğum günü” (şiirler, 1956); “Dört yol ağzı” (şiirler, 1961); “Ses ver, adını söyle” (şiirler, 1967); “Eski Asa”. Şiirler. “Jazuşı”, 1976; Altın Kapı. Şiirler. “Jazuşı”, 1983.

Moris Simaşko (Şamis Moris) (1924-2000) 18 Mart Odesa şehrinde doğdu. 1948-1950 yıllarında ve 1957 yılında S.A. Alijmanov tarafından “Güney Kutup Bölgesinde”, “İstep Komiseri” sahnelendi. “Karakum’un Kumlarında”, “Fraga’nın Ayartması” (1960), “Hac Hayama”, “Emşan” gibi tarih hikayeleri, “Mazdak” (1968), “Jangeldin Komiseri” (1978), “Çan” (1982), “Semiramida” tarih romanları gün ışığına çıktı.

Yevgeniy Kurdakov 27 Mart 1940 yılında Orınbor şehrinde doğdu. Onun “İrtış’ın Kız arkadaşı”, “Çiçeklenen Bahçem”, “Ebedi Kıyı” şiir kitapları gün ışığına çıktı. O, doğa koruma konusuyla ilgili “Orman ve Balta” kitabının ve “Floristik Etütleri” felsefe denemesinin yazarıdır.

Nadejda Çernova 1947 yılında Pavlodar bölgesinin Bayanaul köyünde doğdu. K. Ahmetova’nın şiileri Rusçaya çevirip ayrı bir kitap olarak çıkarttı. Şiirleri Kazakça’ya, Ukraynaca’ya, Yakutça’ya, Bulgarca’ya çevirilmiştir. 2008 yılında Uluslararası “Alaş” ödülü sahibiydi. “Kurmet” nişanı sahibidir.

Elyenora Amir

Қысқа да нұсқа. Жазылыңыз telegram - ға