Павлодар облысының табиғи байлығы

Облысымыз Қазақстан Республикасының минералдық шикізат кешенінде жетекші рөл атқарады.

Ертістің Павлодар өңірінің қатты пайдалы қазбаларының баланстық қорының жалпы құны 460 миллиард долларға бағаланады. Бұл – алтынды, құрылыс материалдары мен өзгелерін қоса алғанда, көмір мен әр түрлі металдар. Кен орындарының бір бөлігі ертеден және табысты өндірілуде, қалғандарында қосымша геологиялық барлау жұмыстары жүргізілуде, пайдалы қазбалардың нақты көлемдері, өндіру жағдайлары анықталуда.

Павлодар облысында Қазақстанның барлық көмір қорының үштен бір бөлігінен астамы шоғырланған. Ең ірі кен орындары – Екібастұз және Майкөбе, оларда сәйкесінше 10,5 миллиард және 2,2 миллиард тонна энергетикалық шикізат сақталған. Жалпы көмір қоры үш миллиард тоннадай  болатын басқа да тоғыз кен орнын болашақта өндіруге болады.

Барлық кен орындарының ерекшелігі көмірдің тереңде жатпағандығы, ал кей жерлерде тікелей жер бетіне шығып жатқандығы болып табылады. Сондықтан ол ашық үнемді әдіспен өндіріледі. Екібастұз бассейнінің көмірін өндірудің бірінші жарты ғасырында 2 миллиард тонна көмір өндірілді. Барлау жүргізілген қалған көлемдері бірнеше жүзжылдыққа жетеді.

“Бозшакөл” мыс-порфироидтық ірі кен орны өндіруге дайын. Мұнда руда жер бетіне жақын орналасқан және өндірістік шоғырлануында тек қана мыс емес, молибден, күміс, басқа да құнды металдар бар. Барлық кен орындарындағы мыстың жалпы қоры үш жарым миллион тоннаны құрайды.

Алтын кен орнының болжалды қоры шамамен 150 тоннаға бағалануда, онда осы бағалы металдан басқа күміс, мыс, мырыш, барит бар.

Кобальт кен орындары 14 мың тоннаға, никельдікі – 251 мың тоннаға, марганецтікі – 70 мың тоннаға бағаланады. Аймақтық рудалық қорлардың маңызды ерекшелігі – олардың құрамының көп құрамдас болуы: негізгі аталған металдардан басқа онда молибден, бериллий, индий, таллий, галлий, кадмий, германий, селен, теллур және тағы басқалары бар.

Облыста малахит пен ферузаның кен орындары табылды. Кейбір мамандар техникалық және зергерлік алмаздарды табу үшін нақты алғышарттар бар деп есептейді.

Ертістің Павлодар өңірінде әзірше мұнай мен газдың ашылған кен орындары жоқ. Бұл болашақтың еншісінде. Облыстың жарты аумағын Ертіс өңірі ойпаты алып жатыр, геологтар көмірсутегі шикізатының мол қоры жағынан оның болашағы зор деп есептейді. Мұнайдың болжалды ресурстары - 315 миллион тоннаға, ал газдікі – 148 миллиард текше метрге бағаланады.

Облыста кең тараған деп аталатын пайдалы қазбалардың 89 кен орны бар деп есептеледі: бұл – әр түрлі құрылыс материалдарын өндіруге, өнеркәсіп мұқтаждықтарына және басқа да мақсаттарға арналған шикізат. Мысалы, қорама құмының Қарасор кен орны – ТМД-дағы ең ірісі. Каолин (ақ күйдірілген) отқа төзімді саздың Суханов кен орнында шамамен 700 миллион тонна құнды шикізат сақталған.

Аймақ су ресурстары жағынан да кенде емес. Облыс аумағы бойынша 140-тан аса өзен ағып өтеді. Ертіс суының ағып өтуінің жылдық көлемі – жүз мың текше метрге жуық. Әлемде теңдесі жоқ Ертіс-Қарағанды арнасы да айрықша. Ертіс суы барлық 500 шақырымдық ұзындығы бойынша тауға қарай ағады, биіктігі жарты шақырым суайырығын еңсеріп ағады. Суды “сатылар” бойынша жоғары қарай 22 сорғы станциясы айдап отырады. Арнасыз Екібастұзда көмір мен энергияны өндіруді, Қарағандыда қара металлургияны дамыту мүмкін болмас еді.

Павлодар облысында 1200 үлкен және шағын көлдер бар деп саналады. Оның ішінде жүз шақтысы - тұщы сулы, қалғандары тұзды болып келеді. Облыс аумағында тәулігіне 3,8 миллион текше метрлік пайдалану қорымен жерасты суларының он бір орны барланған. Олардың барлығы пайдалануға және суаруға жарамды.

Дереккөзі: Павлодар облысы әкімдігі

Қысқа да нұсқа. Жазылыңыз telegram - ға