Балалар әдебиеті – бала жүрегіне бастар жол
Балалар әдебиеті – әр ұлттың рухани айнасы, өскелең ұрпақтың тәрбие құралы. Жастайынан жақсы кітап оқып өскен баланың ой-өрісі кеңейіп, тұлғалық қалыптасуы берік негіз алады. Биыл қазақ балалар әдебиетінің классигі Бердібек Соқпақбаевтың туғанына 100 жыл толып отыр – бұл мерейтой ЮНЕСКО деңгейінде аталып өтпек. Мұндай жаңалық бала кезінен Соқпақбаевтың «Менің атым Қожа» шығармасын оқып өскен талай жанның көңілінде мақтаныш ұялатады. Аталған мерейтой жалпы қазақ балалар әдебиетінің өткені мен бүгініне көз жүгіртіп, оның жас ұрпақ тәрбиесіндегі орны туралы ой қозғауға себеп болып отыр.
Қазақ балалар әдебиетінің классиктері
Әрбір халықтың балаларға арналған алғашқы әдеби үлгілері ертегі-аңыздардан бастау алады. Қазақ халқында да Алдар Көсе, Тазша бала, Ер Төстік секілді ауыз әдебиеті кейіпкерлері арқылы ұрпағына ақыл мен тәрбие дарытқан бай мұра бар. XIX ғасырда ағартушы Ыбырай Алтынсарин бұл дәстүрді жазба әдебиетке ұштастырып, тұңғыш қазақ оқулықтары мен өлең-әңгімелерін жазды. Алтынсариннің «Кел, балалар, оқылық!» өлеңі мен аударма мысалдары талай буынды білімге үндеп, өнеге жолына бастады. ХХ ғасыр басында Ахмет Байтұрсынұлы да «Қырық мысал» арқылы бала санасына қонымды әдеби өнеге ұсынды. Осылайша қазақ балдырғандарына арнап жазу жауапкершілігі ерте қалыптасты.
Қазақ балалар әдебиетінің шын өркендеген кезеңі – кеңес дәуірі. Бұл уақытта балаларға арналған проза мен поэзия жанрлары қалыптасып, көрнекті қаламгерлер бұл салаға бет бұрды. Солардың бірі – жоғарыда аталған Бердібек Соқпақбаев. Соқпақбаевтың «Менің атым Қожа» повесі жарияланған бетте-ақ оқырманның сүйікті кітабына айналды. Өткен ғасырдың 60-жылдарында өз атымен кинофильм де түсіріліп, Қожа бейнесі экран арқылы әр үйге қонақ болды. Ауыл баласының арқасында албырттығы мен әділетсүйгіш мінезін суреттеген бұл шығарма бала психологиясын дәл бедерлегені үшін классика атанды. Қожаның бұзақы болып көрінгенімен, шын мәнінде адал дос, әділетті жақтайтын қайсар жан екенін көрсететін оқиғалары баланы жақсылыққа жетеледі. Соқпақбаевтың «Балалық шаққа саяхат» (1960 ж.) повесі мен «Өлгендер қайтып келмейді» (1967 ж.) романы да жасөспірімнің өмір жолы мен өсуін шынайы бейнелейді. Биылғы мерейтой аясында жазушының ұлт әдебиетіне сіңірген еңбегі ерекше аталып, оның есімі балалар әдебиетінің классигі ретінде ЮНЕСКО тізіміне енгені сөзіміздің дәлелі. Расында, Соқпақбаевтың шығармалары уақыт сынынан өтіп, бүгінгі бала оқырманға да түсінікті қалпында тәрбиелік қызмет атқарып келеді.
Қазақ балалар ақын-жазушылары арасынан есімі алтын әріппен жазылған тағы бір тұлға – Мұзафар Әлімбаев. Ол қазақ балалар әдебиетінің негізін қалаушылардың бірі саналады, тіпті «қазақ балалар әдебиетінің атасы» атанған қаламгер. Әлімбаев 1958 жылы тұңғыш балалар журналы «Балдырғанды» шығаруды қолға алып, оны үздіксіз 30 жыл басқарды. Осы журнал арқылы бірнеше ұрпақ қазақ баласын ана тілімен сусындатып, талай жас таланттың тұсауын кесті. Мұзафар Әлімбаев өлеңді ең алдымен балаға арнап жазып, «балаларға арналған өлеңді ересектерге жазылған өлеңнен де жақсырақ жазу керек» деген қағиданы ұстанды .. Шынында да, оның жүзге жуық жинаққа кірген өлеңдері мен ертегілері тілге жеңіл, ойға қонымды болып, балдырған жүрегіне жол тауып келеді. Мысалы, Әлімбаевтың «Ақпан», «Шілде» секілді ай аттарын қызық сипаттайтын өлеңдерін, төрт түлік пен табиғат туралы тағылымды тақпақтарын қазақ балалары жаттап өсті. Ол шет ел халықтарының жүздеген мақал-мәтелін қазақшаға аударып, қанатты сөздер қазынасын байытты. «Балдырған» журналының әр санында ел арасына кең тараған Әлімбаевтың тәрбиеге шақыратын өлеңдері жарияланып отырды. Сондықтан Мұзафар атамыз туралы зерттеушілердің «бүтіндей ғұмырын балаларға арнаған қаламгерлер кемде-кем» деп бағалауы бекер емес .. Оның 95 жыл ғұмырындағы еңбегі, жазып қалдырған 60-тан астам кітабы қазақ балалар әдебиетінің қалыптасуы мен дамуына өлшеусіз үлес болып қосылды. Әлімбаев негізін салған ізгі дәстүрді ақын Қадыр Мырза Әли, Тұманбай Молдағалиев, Шона Смаханұлы сынды замандастары жалғастырып, балаларға арнап көптеген өлең, мысал, ән мәтіндерін жазды. Қадыр ақынның жан-жануарлар туралы «Қызыл кітап» өлеңдер топтамасы арқылы талай бала қоршаған табиғатты қорғауды үйренсе, Тұманбайдың «Құлыным менің» секілді жүрекжарды жырлары балбөбектің сүйіспеншілік сезімін оятты. Осылайша қазақтың поэзиясы мен прозасының көрнекті өкілдері жас оқырманға өнеге берерлік мұра қалдыруды өздеріне парыз санады.
Балалар әдебиетінің қадір-қасиетін арттырған бір шоғыр тұлғалар қатарына көршілес қырғыз елінің әйгілі жазушысы Шыңғыс Айтматов та кіреді. Айтматов өз шығармаларын қырғыз және орыс тілдерінде жазғанымен, оның туындылары қазақ тіліне ерте аударылып, төл әдебиетіміздің бір бөлшегіне айналды. Мәселен, Айтматовтың «Алғашқы мұғалім» хикаяты мен «Ақ кеме» повесі тәрбиелік мазмұны мен көркемдік құндылығы үшін қазақ оқырманның да ыстық ықыласын алды. «Алғашқы мұғалім» шығармасы арқылы талай бала ұстаздың еңбекқорлығын ұғып, білімнің өмірді өзгертетін күшіне сенді. Ал жеткіншек психологиясын аса шеберлікпен суреттеген «Ақ кеме» повесі оқырманды табиғатты сүюге, жақсылық пен жамандықтың күресін түсінуге жетелейді. Сондай-ақ Айтматовтың «Қош бол, Гүлсары», «Жәмилә», «Әке» секілді туындылары да қазақ тіліне аударылып, кітап болып басылды .. Айтматов шығармаларының барлығын бірдей таза балалар әдебиеті демесек те, оларды жастайынан оқыған өрен өмірдің қат-қабат қырымен ерте танысып, адамгершілік туралы терең ой түйері анық. Айтматов сынды әлемдік деңгейдегі жазушылардың мұрасы қазақ баласына қолжетімді болуы – үлкен олжа. Бұл жас ұрпақты тек өзіміздің ғана емес, туыстас халықтардың мәдени құндылықтарына сусындатып, көркемдік танымын кеңейте түседі.
Қазіргі қазақ балалар әдебиеті
Бүгінгі күні балалар әдебиеті бұрынғы сарындағы шығармалармен ғана шектелмейді. Уақыт ағымына сай жаңа буын қаламгерлер өсіп шықты, олардың тақырыптық ауқымы да, тілдік өрнегі де заман талабына қарай өзгеруде. Жас оқырманның қызығушылығы мен дүниетанымы бұрынғыға қарағанда мүлде бөлек екенін қазіргі авторлар жақсы сезінеді. Дина Ораз сынды жас жазушылар сұхбаттарында бұрынғы жазушылардың өз дәуірінің шындығын жазғанын, ал қазіргі баланың ой-өрісі басқа екенін атап өтеді. Шынында, жаңа авторлар шығармасын бүгінгі бала түсінетін тілде, оның қызықтарына жақын мазмұнда жазуға тырысып жүр. Мысалы, Дина Ораз (шын аты – Динара Оразбекова) өзінің кішкентай қызын тәрбиелеу тәжірибесінен шабыт ала отырып, ойын баласына түсінікті шағын өлеңдер мен әңгімелер жаза бастаған .. Оның туындылары dostық, жанашырлық, мейірім секілді асыл қасиеттерді дәріптейді .. Дина сияқты қаламгерлер балалардың жас ерекшелігіне сай минималистік, жеңіл әрі ойнақы стиль қалыптастырып, бүлдіршіннің сезім әлемін бейнелейді. Кейіпкерлері – адам мінезді жануарлар, қиял-ғажайып бейнелер – арқылы бүлдіршіндерге жақын болуға ұмтылады. Ең бастысы, қазіргі авторлар «ақыл айту» емес, «бірге сырласу» стилін таңдап отыр. Бұл жайында Дина Ораз: «Балаға “мен жазушыныкі дұрыс, сен соны оқу керексің” деп үстемдік жүргізудің қажеті жоқ. Керісінше, оның көзқарасын құрметтеп, тілін табуға тырысу керек» деп орынды айтқан. Бүгінгі балалар әдебиеті осындай демократиялық тәсілді қолдап, жас оқырманның сенімді досы болуға бет алды.
Тәуелсіздік жылдарында қазақ балалар әдебиетіне тың серпін берген есімдердің бірі – Зира Наурызбай. Ол тарихшы-этнограф бола тұра, балаларға арнап қазақ мифологиясы негізінде қызықты оқиғалы кітаптар сериясын жазды. Зира Наурызбай мен жазушы Лилия Клаус бірге шығарған «Бату және оның достарының бастан кешкендері» циклі жас оқырманды ұлттық фольклор қазынасымен заманауи тілде таныстырады. Мысалы, осы топтамадағы «Алтын тостағанды іздеу» кітабында ежелгі түркі бабаларымыздың аң стиліндегі алтын тостағаны туралы миф өзекті желіге айналып, қазіргі қала балалары уақыт кеңістігін қиып өтетін қиял-ғажайып оқиғаға тартылады. Мұндай шығармалар балаға құр қызық үшін ғана емес, тарихи танымын кеңейту үшін де құнды. Наурызбай мен Клаус дуэтінің еңбегі соңғы жылдары көптің қошеметіне ие болып, тіпті мемлекеттік деңгейдегі «Оқуға құштар мектеп» жобасы аясында ең көп сұранысқа ие кітаптардың бірі аталды. Бұл – қазіргі балалар шет тіліндегі фантастика мен фэнтезиден ғана емес, өз қаламгерлеріміздің төл туындыларынан да тартымды оқиғалар таба бастағанының белгісі.
Жаңа заманда әдебиет тек қағаз кітап күйінде қалмай, түрлі мультимедиалық форматта дамып жатқаны да белгілі. Бүгінде балаларға арналған ән-CD, анимациялық фильм, комикс, мобилді қосымша, even YouTube-та ертегі оқу жобалары – бәрі де балалар әдебиетін толықтыратын құралға айналды .. Дегенмен кітаптың орны бөлек. Қазақстанда 2021 жыл «Балалар әдебиеті жылы» деп аталып, бұл салаға мемлекеттік қолдау артты. Жас авторларды қолдау үшін 2022 жылы тұңғыш рет «Айбоз» ұлттық әдеби сыйлығы тағайындалып, оның ішінде «Үздік балалар әдебиеті» номинациясы бойынша 5 млн теңгелік жүлде берілді. Бір қызығы, осы байқауға қатысу үшін 18-35 жас аралығындағы жас қаламгерлерден балаларға арналған 72 шығарма ұсынылған .. Бұл бұрын сәл тоқырап қалған салаға жаңа леп, жаңа есімдер келіп жатқанын көрсетеді. Сондай-ақ 2020 жылдан бері Білім министрлігінің бастамасымен мектеп кітапханаларына мыңдаған жаңа кітаптар сатып алынып, оның ішінде көптеген қазіргі қазақ жазушыларының балаларға арналған туындылары таратылды. Осы бағдарламалар аясында жарық көрген тың кітаптар ішінде жас жазушы Рүстем Сауытбайдың «Шоко әлемі» (шоколадтар елі жайлы қиял-шытырман хикая) және Жанарбек Әшімжанның «Жусан иісі» (балалық шақтың тазалығын суреттейтін повесть) сынды шығармалары оқырманнан оң бағасын алды. Бұдан бөлек, дәстүрлі тақырыптарды жаңа қырынан ұсынған Әлібек Асқаровтың «Жабайы алма» повесі, Қанат Әбілқасымовтың техноертегілері, жас ақын Нұржан Қуантайұлының балаларға арналған өлең-жинақтары соңғы жылдары жарық көріп, балалар әдебиеті қорын молайтуда .. Қаламгерлердің жаңа буыны қазақы құндылықтарды сақтай отырып, қазіргі баланың қызығушылығына сай ертегі, хикаят, комикс жанрларында қалам тербеуде. Осы еңбектердің бәрі айналып келіп бір мақсатқа – бүлдіршіннің кітапқа деген ынтасын оятып, оның жүрегіне жол табуға қызмет етеді.
Шетел балалар әдебиетінің қазақ тіліне аударылуы
Кез келген ұлттың рухани дамуында әлемдік балалар әдебиетінің үздік үлгілерін өз тіліне аударып, балаларына таныстыру маңызды рөл атқарады. Кеңес заманында қазақ тіліне аударылған балалар кітаптарының көпшілігі орыс тілі арқылы жеткізілсе, соңғы жылдары шетел авторларын түпнұсқадан тікелей тәржімалау үрдісі күшейіп келеді. Қазақ балаларына дүние жүзі классикаларын ана тілінде оқыту – өз ана тіліне деген сүйіспеншілігін арттырып қана қоймай, басқа халықтардың мәдениетін тануға жол ашады.
Ең алдымен, әлем ертегілері туралы айтсақ, қазақ тіліне ең көп аударылғаны – Ханс Кристиан Андерсеннің ертегілері. Андерсеннің «Су перісі», «Қар ханшайымы», «Түймеқыз» сияқты таңғажайып ертегілері қазақ тілінде бірнеше рет жарық көрді. Дегенмен мамандар Андерсен шығармаларының аудармалары әлі де аз екенін айтады. Мысалы, Сасан Нұрғалиев сынды аудармашылар өткен ғасырда ертегілердің бір бөлігін тәржімалағанмен, көптеген туынды толық қазақша сөйлеген жоқ. Соған қарамастан Андерсен ертегілері қазақ балалардың санасын байытуда – оның шағын әңгімелері оқулықтарға енгізіліп, балалар театрының сахнасында қойылып жүр.
Әлем әдебиетінің жауһары саналатын «Кішкентай ханзада» (Antoine de Saint-Exupéry) қазақ тіліне бірнеше мәрте аударылған. Тұңғыш рет 1967 жылы белгілі жазушы Тәкен Әлімқұлов французшадан тікелей аударып шықса, кейін 2004 және 2013 жылдары жаңа басылымдары жарық көрді. 2013 жылғы аудармасын Жанар Қонаева жасап, «Атамұра» баспасы жариялады. «Кішкентай ханзада» кітабының балаға берер философиялық тағылымы мол болғандықтан, қазақ тіліндегі нұсқалары оқырманнан жылы қабылданды.
Балаларға арналған ұзақ сюжетті хикаялардан әлемге аты мәшһүр «Гарри Поттер» сериясы жақында толық қазақша сөйледі. Жоан Роулиң жазған жеті томдық сиқыршы бала туралы хикая 2020-2022 жылдар аралығында қазақ тіліне аударылып бітті. Бұрын бұл шығарма тек орыс тілінде оқылып келсе, енді қазақ балалары да ана тілінде Хәрри Поттермен бірге Хогвартс әлеміне саяхаттай алады. «Гарри Поттер» қазақша шыққанда кітап дүкендерінде балалардың ұзын-сонар кезекке тұрғаны және бірнеше мың данасы лезде сатылып кеткені көптің есінде. Бұл оқиға қазақ тіліндегі кітапқа бала сұранысының бар екенін айқындап берді. Фэнтези жанрындағы басқа да туындылар біртіндеп тәржімалануда – мәселен, «Нәркене күнделіктері», «Өрмекші-адам» секілді комикстер, «Нәрі жүзік» (The Lord of the Rings) романының аудармасы қолға алынып жатыр.
Классикалық шетел шығармаларынан қазақ оқырманына жақсы таныс бірі – Даниел Дефоның «Робинзон Крузосы», Джонатан Свифттің «Гулливердің саяхаттары» және Марк Твеннің «Том Сойері мен Гекльберри Финнің бастан кешкендері». Бұлар кеңес дәуірінде қазақшаға аударылғанымен, қазіргі жаңа әдеби тілге сай қайта аударуды қажет ететін кітаптар саналады. Соңғы жылдары мемлекеттік тапсырыс аясында «Гулливердің саяхаттары» жаңадан аударылып, балалар жылы қабылдағаны айтылды .. Ал швед жазушысы Астрид Линдгреннің әйгілі «Ұзыншұлық Пиппи» повесі 2021 жылы тұңғыш рет қазақ тілінде басылып шықты .. Бұл кітаптың таныстырылымына Швеция елшісі қатысып, қазақ тіліндегі алғашқы Линдгрен кітабының жарық көруі – екі ел мәдени байланысының жемісі екені атап өтілді. Линдгреннің балаларға арналған басқа да шығармалары, соның ішінде «Карлсон» туралы повесі болашақта қазақша сөйлеп қалуы әбден мүмкін.
Жаңадан аударылған шетел ертегілері мен картинкалы кітаптар арасында қазіргі ағылшын жазушысы Джулия Дональдсонның «Груффало» ертегісін атап өтуге болады. 2019 жылы қазақстандық «Аружан» баспасы бұл кітапты аударып шығарғанда, кішкентай оқырмандар ерекше қуанды. 1999 жылы ғана жарық көргеніне қарамастан, бүгінгі балалардың сүйікті кейіпкеріне айналған Груффало құбыжығы енді қазақ балақайларына да өз тілінде қорқынышты да күлкілі оқиғаларын ұсына алады. Сол сияқты, америкалық автор Мэри Поппинстің, немістің Эрих Кестнерінің бірнеше шығармасы, Жюль Верннің таңғажайып хикаяттары соңғы онжылдықта қазақшаға тәржімаланып, кітапханалар қорын толықтырды.
Әрине, аударма ісінде жетілдіретін тұстар да жоқ емес. Балалар кітабын аудару – өте жауапты шаруа, себебі тұпнұсқа шығарманың балаға түсінікті тілде сөйлеуі қажет. Кейде сөзбе-сөз аударма баланың жанын тартпауы мүмкін, сондықтан аудармашы баланың талғамын ескере отырып, еркін тіл қолдануы керек. Өкінішке қарай, кәсіби аудармашылар елімізде тапшы .. Дегенмен қазір үлкен баспалар жанында редакторлар мен әдеби сарапшылар жұмыс істеп, балалар әдебиетінің аудармасын жақсартуға күш салуда. Мысалы, «Фолиант» баспасы соңғы жылдары шетелден 50-ден аса балалар кітабын аударып шығарды. Редакция ұжымы алдымен кітап мазмұнын баланың психологиясына сәйкестігін қарап, іріктейді, содан соң тілді барынша жеңілдетіп, бейімдеп береді екен. Осындай талпыныстар арқасында аударма кітаптар сапасы біртіндеп көтеріліп келеді.
Ең бастысы – қазақ балалары әлем әдебиетінің маржанынан құр қалмауы тиіс. Бұл тұрғыда соңғы жылдары мемлекет қолдауымен жүздеген шетел авторының кітаптары аударылып, 120 мың дана тиражбен кітапханаларға тегін таратылғаны қуанышты жайт. Бұрын қазақ балалары қаласа да өз тілінде таба алмай келген «Хәрри Поттер», «Пиппи», «Өрмекші адам» сияқты кейіпкерлер қазір сүйікті достарына айналып отыр. Бұған қоса, отандық балалар баспалары шетелдің «National Geographic Kids», «Disney» секілді танымал брендтерінің қазақша журналдарын да шығаруда. Демек, аударма арқылы қазақ оқырманы әлемдік мәдени кеңістіктен өз орнын тауып келеді.
Балалар әдебиетінің ұрпақ тәрбиесіндегі орны
Жас буынды тәрбиелеуде көркем әдебиеттің, әсіресе балаларға арналған кітаптардың ықпалы орасан. Ең алдымен, балалар әдебиеті – құндылықтар көзі. Кейіпкерлердің бастан кешкен түрлі оқиғалары арқылы бала жақсылық пен жамандықты ажыратуды үйренеді, адалдық, ерлік, еңбекқорлық тәрізді қасиеттердің өмірдегі маңызын түсінеді. Мәселен, Қожаның әділдігі мен қайсарлығы, Алдар Көсенің тапқырлығы, Ер Төстіктің батылдығы сынды үлгілер әр оқырман баланың жүрегінде ізгі із қалдырады. Жақсы кітап оқып өскен бала жамандық жасаудан именіп, жақынға жанашыр болуға бейіл тұрады. Бұл – әдебиеттің бала мінез-құлқына тікелей тәрбиелік әсері деп түсінеміз.
Екіншіден, балалар әдебиеті – тіл ұстартудың мектебі. Ана тілінде жазылған көркем сөзді оқыған баланың сөздік қоры байып, тілдің нәзік иірімдерін сезіну қабілеті дамиды. Кітап оқуға әуестенген жеткіншек ойын еркін, жатық тілмен жеткізуге дағдыланады. Академик жазушы Мұхтар Әуезов «Ел боламын десең, бесігіңді түзе» дегенде, ең алдымен баланың тілін түзеуді меңзегені белгілі. Өйткені тілі жатық, тілі арқылы ойы жүйрік ұрпақ қана елдің ертеңгі тірегі бола алады. Бұл ретте бала тіліне лайықтап жазылған тақпақ, жаңылтпаш, ертегі, повестер – барлығы бірігіп, бала санасында ана тілдің атауымен қоса ұлттық болмысты қалыптастырады. Мысалы, Мұзафар Әлімбаевтың «Кітап кірген үйге құт кіреді» деген қанатты сөзі дәл осыны меңзейді – кітап оқыған бала өскен үйдің берекесі артып, болашағы жарқын болмақ.
Үшіншіден, балалар әдебиеті – ұлттық мәдениеттің діңгегі. Жас оқырман төл әдебиетіміздің классиктері мен заманауи авторларының кітаптарын оқу арқылы өз халқының тарихын, дәстүрін, дүниетанымын бойына сіңіреді. Батырлар жыры мен халық ертегілерінен бастау алған қазақы тәрбие желісі қазіргі заманғы шығармаларда да көрініс табады. Мысалы, Зира Наурызбайдың кітаптары арқылы бүгінгі жасөспірімдер қазақ мифологиясы мен этнографиясын қызығып оқуда. Балалар әдебиеті – үздіксіз сабақтастық: ол өткен ұрпақ пен қазіргі буынның арасында көркем сөз арқылы көпір болып, мәдени мұрагерлікті қамтамасыз етеді. Яғни, бүгін кітап оқыған бала ертең өз баласына да сол кітаптарды оқытып, ата дәстүрді жалғастырады. Осылайша ұлттық мәдениет пен тіл өшпей, ұрпақтан-ұрпаққа жалғасады.
Төртіншіден, жақсы балалар әдебиеті – баланың болашағына салынған инвестиция. Ғылыми зерттеулер көркем әдебиет оқыған баланың аналитикалық ойлау қабілеті, қиялы және эмпатиясы жоғары болатынын дәлелдеп отыр. Мәселен, ертегі тыңдап өскен баланың қиялы ұшқыр болады, ал повесть оқыған жеткіншектің өмірлік түсінігі кеңейеді. Бүгінгі тез өзгеретін заманда балалар әдебиеті де жаңа тақырыптар мен формаларды игеруде: кибернетика, экология, ғарыш, жасанды интеллект туралы ертегілер пайда болуда. Бұл шығармалар баланы жаңа технология дәуіріне дайындауға септігін тигізеді. Сонымен бірге, кітап оқуға баулу – баланы смартфон мен гаджетке телміртпей, пайдалы әдетке үйретудің тәсілі. Экраннан көз алмайтын қазіргі ұрпақтың бір кемшілігі – назарының тұрақсыздығы. Ал кітап баланы сабырлы отырып, мәтінді ұғып оқуға үйретеді. Сондықтан баласының оқу дағдысын қалыптастырған ата-ана оның академиялық үлгерімінен де оң өзгеріс көрері хақ.
Түптеп келгенде, балалар әдебиеті – қоғамның болашағына жұмсалған ең маңызды инвестицияның бірі. Саналы, зияткер, рухани бай ұрпақ қалыптастыруда сөз құдіретіне сүйенген тәрбие құралының орнын ештеңе алмастыра алмайды. Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев 2022 жылды «Балалар жылы» деп жариялай отырып, баланың жан-жақты дамуы үшін сапалы әдебиеттің қолжетімді болуын басты назарға алған еді. Сол мақсатта бүгінгі билік балалар кітаптарын басып шығаруға және сатып алып, кітапханаларға қоюға қомақты қаржы бөліп отыр. Мемлекет қолдауы мен қаламгерлер еңбегі ұштасып, кітапқа құштар буын тәрбиелеуге жол ашылды деуге болады. Енді бұл істі ата-аналар мен ұстаздар қауымы жалғастырып, балаға кітапты дос қылуды өз міндеті санаса – нұр үстіне нұр.
Қорытындылай келе, қазақ балалар әдебиеті бүгінде жаңа белеске қадам басуда. Классиктеріміз қалдырған мол мирас жас ұрпақты инабаттылыққа баулып, талай буынды тәрбиелеп келеді. Ал заманға сай жаңашыл туындылар мен аударма кітаптар қазіргі балалардың әдебиетке деген қызығушылығын қайта оятуда. Балалар әдебиеті – ешқашан маңызын жоймайтын, уақыт өткен сайын құны арта түсетін қазына. Ендеше, өсіп келе жатқан әр бала осы қазынаға еркін қол жеткізіп, оның нәрімен сусындай берсін деген тілекпен аяқтаймыз. Балалар әдебиеті өркендей берсін – өйткені оның әрбір парағы болашақтың бағдаршамы іспетті, ұрпаққа дұрыс жол сілтейтін шамшырақ.
Қысқа да нұсқа. Жазылыңыз telegram - ға