1 Тамыз 2014, 06:53
Ұйқының жас бойынша өзгерісі
Гарвардтың медицина мектебінде жүргізілген зерттеу бойынша жас ұлғайған сайын ұйықтау қиындай береді. Ол құбылысты «ұйқының тоқтауы» деп атайды. 80 жастағы адамдарда жастарға қарағанда ұйқының ұзақ фазасы 62%-ға қысқа келеді. Жақсы ұйқы – қартаюдан сақтайтын ең тиімді қару. Мүмкіншілік барда ұйқыны сақтап қалуға тырысу керек.
Ұйқы жетпегенде қалыпқа келу
Жақсы өнімділік көрсету үшін ағза жақсы демалу керек. Жұмыстың көптігі мен қиындығына байланысты түнгі ұйқыға кететін уақыт қысқаруда. Сол себепті күндіз мызғып алса, ағза тез қалпына келеді. Қысқа мерзімді демалыстар ағзаның қуатын ұзағырақ сақтай алады. Сонымен қатар, бір күні 2-4 сағат ұйықтап, келесі күні 9-10 сағат ұйықтаса, ағза бұрынғы қалпына келеді. Бастысы баланс сақтап отыру керек. Ұзақ және қысқа ұйқыны жоспарлаудың еш қажеттілігі жоқ, ағза өзі шешеді.
Циркадалық ритмдер
Циркадалық ритмдер – адам ағзасындағы әртүрлі үрдістердің биологиялық циклы. Олар 24 сағатты қамтиды.
Төменде сондай үрдістердің бірнеше мысалы келтірілген:
6:00 – кортилолдың деңгейі өсуде, ол ағзаны ұйқыдан оятады.
7:00 – мелатонин шығарылу тоқтатылады;
9:00 — сексуалды гормонның шығару ең щыңы;
10:00 — ми жұмысының ең шыңы;
15:30 — реакцияның ең күшті уақыты;
17:00 — қан-тамырлары жүйесі мен бұлшықеттердің ең тиімді жұмыс істейтін уақыт.
21:00 — мелатонин шығару артады, ағза ұйқыға дайындалуда.
2:00 — ең терең ұйқы;
Бұл әрине шамалас уақыттар. Жекелеген адамға байланысты өзгеріп тұрады. Сонымен қатар адамның жеке әдеттері мен өмір салтына байланысты. Циркадалық ырғақтарға әсер етуші негізгі 3 фактор бар: жарық, уақыт және мелатонин. Осы үш фактордың ағзаға әсері әр келкі, бірақ олардың жұмыс әсер ету жолдарын түсініп алған дұрыс.
Қорытынды
Негізгі ойы – ештеңе ұйқыны алмастыра алмайды. Егер өзіңізді қинап, ұйқыдан айратын болсаңыз, ол қате жол. Ұйқының орнын басатын басқа нәрсе жоқ. Дене қалпына келіп, ми тынығуы керек. Ұйқының жетіспеушілігі өнімділікке кері әсер етеді. Және адамның ерте тозуына алып келеді. Уақытылы демалу сәттілік кілті ғана емес, табиғи қажеттелік. Ұйқыдан бас тартып, өнімділікке қол жеткізу мүмкін емес. Бірақ ұйықтау үрдісін дұрыс ұйымдастыра білу де керек. Сонда ғана ұйқы мен жұмыс арасында тепе-теңдік орнайды.