Рахат Жақсыбай: «Хабар» мен «Қазақстан» арасында бәсеке жоқ

El.kz сайтындағы «Эксклюзивті сұхбаттар» жобасы сериясы «Хабар» арнасының журналисі, тележүргізуші Рахат Жақсыбаймен жалғасты.

El.kz сайтындағы «Эксклюзивті сұхбаттар» жобасы сериясы «Хабар» арнасының журналисі, тележүргізуші Рахат Жақсыбаймен жалғасты.

Рахат Жақсыбай журналистикалық тәжірибесі өте мол адам ретінде танымал. 2006 жылдан бастап осы күнге дейін «Хабар» арнасына адал қызмет етіп келеді. Кезіндегі «Азамат», «Төртеу түгел болса», «Таразы», «Сонымен солай дейік» және «Біз» бағдарламалары Рахат Жақсыбайұлының қатысуымен жарық көрді. Қоғамға айтар ойы бар деген көзқараспен El.kz редакциясының осы азаматпен сұхбат құруды жөн деп шешті.

Рахат Жақсыбай туралы қысқа ақпарат

Туған жылы: 30.05.1987 ж.

Туып-өскен жері: Қызылорда қаласы, Тасбөгет кенті

Жоғары білімі: әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, география факультеті, 050709 - «геодезия және картография» бакалавры

Отбасылық жағдайы: үйленген, ұлы мен қызы бар. 

Сұхбат

– Сіз өзіңізді сәтті журналист санайсыз ба?

– Иә, мен өзімді сәтті, табысты журналистер қатарына қосам. Қай қызметте болмайын, мейлі сценарист болсын, редактор болайын,  «осы орында басқа адамдар болуы мүмкін еді-ау» - деген ой үнемі келетін.

Мен негізгі кішкентай күнімнен журналист боламын деп армандадым. Арманымды жүзеге асыру үшін оқушы кезімде Қызылордадағы жергілікті телеарнаға жиі барып, камераның, түсірілімнің не екенін түсіндім.

– Кішкентай кезімнен армандадым дедіңіз, бірақ жоғары оқу орнына келгенде журналистика емес, география факультетін таңдадыңыз. Себебі неде?

– Журналист болам деген оймен 10 сыныпқа жеттім. Осы кезде достарым, ата-анам журналистикадан гөрі басқа мамандықты таңдау қажеттігін жиі айтатын болды. Оның үстіне өзім де мемлекеттік басқару, қаржы саласына қызыға бастадым, сәйкесінше таңдау пәні ретінде география пәнін таңдадым. Осылайша, әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің География факультетіне түсіп, 4 жыл білім алып, қызыл дипломмен бітіріп шықтым.

– География сіздің мамандығыңыз емес екенін қалай түсіндіңіз?

– Менің оқыған мамандығым –  «Геодезия және картография» деп аталатын техникалық мамандық еді. Журналист әріптестеріме сөз тигізу болмасын, дегенмен басқа саланы меңгеру арқылы журналистикаға келудің артықшылықтары бар екен.

Шын мәнісінде, оқу барысында-ақ түсіндім, журналистикада жұмыс істейтінімді. Студент кезде «Азамат» клубы аясында қоғамдық өмірге жиі араласып, осы арқылы журналистикаға келдім. Мамандық ауыстыруыма байланысты еш өкініш жоқ.

– Сіз әлеуметтік желіде өте танымалсыз. Мәселен, «Твиттер» микроблогында қазақтілді пайдаланушылар арасында көш бастап тұрсыз, 10 300 оқырманыңыз бар екен. Әлеуметтік желіде танымал болудың кілті неде?

– Қазір әлеуметтік желі шын достар арасындағы байланыс құралы ғана емес, кімнің аты шыққан, кім көрініп жүр, соған тартылатын жағдай болып жүр. Сондықтан, 10 мың оқырманның жиналуы бірінші кезекте тележүргізуші ретінде көрінуіме байланысты.

Бірақ 10 мың адамның бәрі белсенді пайдаланушы емес, шамамен соның 30 пайызы – боттар. Пікір жазғанда, өзгенің пікірімен бөліскенде байқайтыным, мені шынайы оқитын тұрақты, белсенді 300 оқырман ғана бар.

– «Твиттерде» белсендісіз, бірақ оның баламасы «Фэйсбук» әлеуметтік желісінде белсенділік танытпайсыз. Мұның себебі неде?

– Бірінші кезекте уақыт мәселесі. Қазір фэйсбук-уақыт дейтін ұғым пайда болды ғой. Әлеуметтік желіге аккаунтыңды теріп, өз лентаңа кірген сәттен бастап, қанша уақыт жұмсайсың, сол фэйсбук-уақыт болып саналады. Бұл біреуде 1 сағат, біреуде  4 сағат жұмсауы мүмкін. Ал «Твиттерде» символ аз, сәйкесінше, мұнда көп уақыт жұмсамаймын.  

Екіншіден,«Фэйсбукта» әртүрлі құбылыстар, даулар өте көп. Әлемде бұл достардың, мүдделес адамдардың жай ғана ой бөлісетін жері болса, біздің елде таза бір алаңға айналып кеткендей әсер қалдырады. Сондықтан, тез қарап қоя салатын, көргеніңді тез жеткізе қоятын құрал болғандықтан, маған «Твиттер» өте ыңғайлы.  

– «Фэйсбуктың» дискуссия алаңына айналу себебі неде? Бұл телеарна деңгейінде айтылмай жүрген тақырыптарды қозғауға мүмкіндік беретін балама құрал емес па?

– Иә, келісемін. Расында да «Фэйсбук» арқылы адамдар өз буын шығарып та жатыр. Шынымен-ақ, оның саяси интригалардың алаңына айналуы балама алаңдардың болмауынан да болуы мүмкін. Дегенмен, Араб көктемі, Украинадағы жағдайлардан көретініміз, толқулар кезінде осы әлеуметтік желілер кикілжіңді одан әрі күшейтетін, халық пен билікті жұмылдырудың орнына оларды шағыстыратын құралға айналып жатты.

Бұдан бөлек, бұл өзіміздің мәдениетімізге де байланысты. Бізде осы ортаға шығып әдемі сөз айту арқылы қошемет күту деген нәрсе бар. Бәлкім бұл біздің табиғатымыз болар.

– Сіздің қолыңызда тетік болса, Фэйсбукты жауып тастар ма едіңіз?

– Радикалды шешім адамдардың ашу-ызасын одан сайын күшейтеді. Бұл мәселені шешудің тиімді жолы емес. Мұнда адамдардың өз мәдениеті қалыптасуына ұмтылу қажет сияқты. Абай атамыздың «Закон қуаты қолыңда болса» деп келетін қара сөзі бар ғой, сол сияқты фэйсбуктағы кейбір өзінің пасықтығын басқаға жайғысы келетін немесе қайсыбір нәрселерде тек қана билікті, саясатты, президентті сынап бар мәселесін басқа адамдардан көргісі келетіндерге қарасаң, расында да жауып тастағың келеді. Тыныштық кезінде мұны шектеуге болмайды. Бірақ қайсыбір төтенше жағдайда, қауіпсіздік мәселесімен бетпе-бет келген кезде шектеу керек деп ойлаймын.

– Фэйсбук енді ғана алаңға айналып жатыр, шынымен де жаман сөз жазатындар бар, біреуге кір жағатындар бар. Бірақ соның ішінде халықты сауаттандыруға бағытталған, қоғамға пайдасы бар пост жазатындар да бар ғой?! Мәселен, заңгерлер өмірді жеңілдететін көптеген дүниелер жазып жатады. Бәлкім тыйым салудан бөлек халықтың мәдениетін арттыруға да күш салармыз?

– Егер адам осы өміріндегі қиындықтары үшін басқаларды кінәләйтындарға үнемі «лайк» баса берсе, біраздан соң сол «лайк» өзінің мінезіне айналып кетеді. Ақпараттың күші жойқын ғой. Егер біржаққа қарай ұрып, тек қана кемшілігін, не тек әсіремақтаса, тек бір нүктеге ұрса ол қалып қояды, кетпейді. Бірақ расында да өмірді жеңілдету, ақпараттық, қаржылық сауаттандыру секілді мәселеде, әлеуметтік желілерді осы бағытта пайдаланып жүрген көп адам бар, мәселен, Ұлттық банк төрағасының кеңесшісі болып жүрген Олжас Құдайбергеновты көп адам оқиды. Оның ақпараттары шынымен-ақ өте маңызды. Одан бөлек, Өркен Кенжебек, Руслан Желдібай сияқты белсенді блогерлер қоғам үшін маңызды бастамалармен айналысып жүр. Мысалы, кешегі «Құрманғазы-Пушкин постеріне» байланысты мәселені, сондай-ақ Талғат Бигелдиновтың есімін Алматы әуежайына беру мәселесін дәл осы белсенді блогерлер көтерді.  Өзімді қанша шектесем де, Фэйсбукты осы тарапта пайдалану керектігін мойындаймын.   

– Біз «Құрманғазы-Пушкин постеріне» қатысты оқиғада қатты дүрлігіп, ол суретті өзіміз одан ары жарнамалап жібердік. Қара пиар ол да пиар деген сөз тағы бар. Біз осылай шулай берсек, түбі біз жеңілуіміз мүмкін сияқты. Осы біздің қоғам тым эмоцияшыл емес па?

– Рас, бізде сабырмен артын күтіп, кейін өткеннен кейін асықпай ойланып қадам жасау жетіспей жатады. Бірақ біздің эмоциямыз көбіне әлеуметтік желіде тек айтып тастаумен шектеледі. Ал мынау «Құрманғазы-Пушкин постеріне» байланысты оқиғада 34 миллиондық шешімнің шығуы, тек қана эмоция болды деп ойламаймын. Мұнда нақты хаттар жазылды, құқық қорғау органдарына шағым жасалды. Тек эмоция ғана емес, әрекет те болды.

Рас, өзіңіз айтқан сияқты, оның астарында көз үйрету, бой үйрету деген сияқты мәселелер болуы мүмкін. Бірақ 34 миллиондық шешім, бұл жағдайды 4-5 жылға шегерді деп ойлаймын және шын эмоция көрсету осындай сәттерде керек деп ойлаймын.

– Әлеуметтік желіге қарасақ, сіз көбінесе өзіңіздің ойыңызды өте сирек білдіресіз. Позицияңызды көбіне өзге біреуге сілтеме жасау арқылы ғана білдіруге тырысасыз. Мұның себебі неде? Өз ойыңызды ашық айтуға қорқасыз ба?

– Менсіз де өз ойын ашық айтып, әлеуметтік желілерді «жарқыратып» жатқан адамдар жетерлік. Егер менің лентаға шықпай қалған жазбаларымды қарасаңыз, сіз онда көп нәрсе жазылғанын көрер едіңіз. Мен жеке адамға, оның қызметіне, абыройына қатысты жазарда ойланамын, осының арты не болады дегендей. Көбінде қайсыбір мәселеде пікір білдіргеннен, сол мәселе өзгермейтін болса, егер сенде сол адаммен тікелей қарым-қатынас жасауға мүмкіндік болса, шәй үстінде айтуға мүмкіндік болса, солай шешкен дұрыс деп ойлаймын.  

Екіншіден,  сен ойлайтын дүниелерді өзгелер жазып жатса, оны бөлісе қою – бұл уақытты тиімді пайдалану жолы. Бұл қорқақтық, пікір білдірудегі жасқаншақтық емес. Өйткені ашық айтумен мәселе шешілмейтін болса ол нәтижеге жеткізбейді. Бірақ қайсыбір қоғамдық маңызды мәселеде, мен пікірімді жиі болмаса да білдіруге тырысамын.

– «Біз» бағдарламасының жабылу себебі неде? Ескірді ма, әлде…?

– Қазақстанда телевизиялық бағдарламалардың ғұмыры көбіне 1-2 жылды құрайды. 3-4 жылға созылса – бұл бағдарламаның жетістігі.  Мен енді «Сонымен солай дейік» деп аталатын сәттен бастап жүргізушілікке келдім ғой. Сол уақытпен есептегенде 3 жылдай жұмыс жасадым, ал жалпы алғанда бағдарламаның эфирге шыққанына 3,5-4 жыл болып қалды. Бағдарламаның жабылуы телевизиядағы қалыпты құбылыс. Мұны қан жаңарту сияқты қабылдау қажет. Расында да уақыты келді. Басқа бір форматқа өту керек болды. Мұнда бір қайсыбір саяси не басқа да шешімдер жоқ.

– Қазақстанның бүгінгі ақпараттық қауіпсіздігіне қандай баға бересіз?

– Ресей мен Украина арасындағы дүниеде бір детальға тоқталайын. Осы оқиғалар басталған тұста, Украинадағы мемлекеттік телеарна журналисттерінің біршамасы сол сәтте жұмыс орындарын тастап, кетіп қалған дейтін ақпарат бар. Бұл ақпараттық қауіпсіздік үшін өте маңызды. Өйткені мемлекет ақпараттық шепте қорғалмай қалса, өте қиын. Екінші тарапта Ресейдің телеарналары өте жоғары белсенділік танытып келеді.   Ақпараттық қауіпсіздік үшін олардың қаншалықты тиянақты, әрі тоқтаусыз жұмыс істеп жатқанын көріп отырмыз.  Ресей осы соғыста дайын емеспіз, ақпараттық соғыс мәселесінде әлсіреп жатырмыз дегенді айтады. Егер көршілес мемлекеттер осылай айтса, бізде одан қатты қиындықтар болуы мүмкін деген сөз.

Бір мәселеге тоқталайын. Бірнеше күн бұрын Елбасы халыққа жолдау арнады. Көп адам онлайн-көру мүмкіндігінен айырылып қалды, сайттарымыз мұндай жүкті көтере алмайтынына көзіміз жетті. Бұл тыныштықтағы жағдай. Ертең аты жаман бірнәрсе бола қалса, тіпті қиын болмақ.

Көбіне проблемалар ақпараттың жетіспеуінен туындайды. Мәселен, мен осы сұхбатқа келе жатып 15 минут бұрын келе жатырмын деп айтып, кейін телефоным сөніп, кешігіп жатсам, нешетүрлі ой мен сөз тарайды. Сондықтан ақпараттық жетіспеуі деген үлкен мәселе.

– Ресей мен Украина жағдайында көп адам дәл сіз секілді Ресей бұл ақпараттық соғыста өте мықты болды деп айтады. Бірақ менің ойымша, нақтылау керек сияқты. Телеарна деңгейінде, иә, «Ресей 24», «1-канал» арқылы көршілер шынымен белсенді ақпараттық саясат жүргізді. Бірақ бұл тұтастай ақпараттық қауіпсіздікті білдіре ме, мысалы, менің білуімше «Lenta.ru» болсын, «Риа жаңалықтары» болсын, сайттар деңгейінде екі жақты да сынаған материалдарды көп шығарды. Тіпті мынау Ресей тарапынан Украинаны жақтаушылардың символына айналған Макаревичті ақтап алатын ой мен пікірлер дәл осы ресейлік сайттардан жиі шықты. Сайт деңгейінде осындай біржақты айқын басымдық болды дегенге келісу өте қиын. Бәлкім бізге ақпараттық қауіпсіздікке баға беру үшін, ақпараттық саланы бөліп қарау керек шығар?!

– Иә, дәстүрлі БАҚ пен электронды БАҚ-ты бөлек қарауға болады. Бірақ бәрібір ескеру керек, дәл осы сәтте және алдағы 10 жылға дейінгі уақытта басымдық бәрібір мына дәстүрлі медиада болып қала береді. Өзіміз интернетте отырғанымызбен, жұрттың бәрі сонда екенін білдірмейді ғой?!

– Осы «Хабар» мен «Қазақстан» арнасы арасында бәсекелестік бар ма?

– Бізде арнаның негізгі жоспарын, бағытын анықтаған кезде өзге арналармен салыстыру, оларға қарайлау деген болмайды. Бәлкім егер басқа арналар үздік жетістіктерге жетіп жатса, солардың тәжірибесіне назар аударармыз, бірақ бары  осы, одан әрі бармаймыз.

– Егер бәсеке болмаса, оны қолдан жасау керек шығар? Бұл екі арнаның да одан әрі дамуына әкеледі ғой?!

– Бұл жерде, екі фактор бар. Біріншісі, мемлекеттен ақша алғаннан кейін тапсырыс екі арнада бірдей болады.  Мемлекеттік тұрғыда бір бағдарламаны екі арнаның жасауында еш қажеттілік жоқ. Ал мынау журналистикалық әдіс-амалдар, ақпаратты берудегі креативті шешімдер тұрғысынан әрине бәсекелестік керек. Бірақ бұл бақталастыққа, аяқтан шалуға ұласпауы тиіс.

– «Хабар» арнасы екі тілде ақпарат тарата алады, ал «Қазақстанда» мұндай мүмкіндік жоқ. Қазақстан аудиториясының басым бөлігі орыстілді екенін ескерсек, бұл – үлкен артықшылық. Осы артықшылықты қалай пайдаланып жатсыздар?

–  Мәселен,«Бізде» бағдарламаға орыс тілді мамандарды жиі шақырамыз және оларды аудару қажеттілігі бізде аса қатты байқалмайды. Ал «Қазақстан» телеарнасында міндетті түрде аудару керек және үстінен аударып салған кезде бәрібір басқаша болып қалады.  «Хабарда» ол артықшылық бар және біз оны пайдаландық. Мысалы орысша сөйлейтін депуттар келеді,  пікірін айтады. Олардың сөзін біз қысқартамыз, редакциялаймыз, бірақ аудармаймыз. Бұл өте шынайы шығады.

– Осыдан шығатын келесі сұрақ: «Хабар» арнасының орташа рейтінгісі мен «Қазақстан» арнасының орташа рейтінгісі қандай деңгейде, кімде жоғары, кімде төмен?

– 2014 жылдың сәуіріне дейін мен бас редактор қызметін атқардым, сол уақытта маған рейтинг туралы ақпарат келіп тұратын. Қазір бұл рейтинг ақпары менің басқа қызметіме ауысуыма байланысты келмейді. Сондықтан маған жауап беру қиын.

– 2014 жылдың сәуіріне дейінгі мәлімет бойынша жауап бере аласыз ба?

– Шамалас, жобалар бойынша бірде біз озатынбыз, бірде «Қазақстан».

– Тағы да, осы 2014 жылдың сәуіріне дейінгі мәлімет бойынша «Хабардың» ең жоғары рейтинг жинайтын бағдарламасын атай аласыз ба? 

– Ең көп рейтинг жинаушы - бұл кешкі концерттік бағдарламалар. Бұл жерде бірнеше фактор бар, концерттік бағдарлама демалыс күндері, кешкі уақытта берілуі мүмкін. Сосын бір қызығы, бізде ауа-райы бағдарламасының рейтінгісі өте жоғары. Шындап келгенде, рейтингті анықтаудың дәл қазіргі жүйесіне қатты сене беруге болмайды. Кейде бір өте сапалы бағдарламалардың рейтингісі қатты төмендетілген болса, мардымсыз бағдарламалардың рейтінгісі өте жоғары болып жатады.

– Бәлкім рейтингке сенуге болмайтын да шығар. Дегенмен, көп жағдайда осы рейтингтер халықтың шынайы сұранысын дәл болмаса да жобалап келтіріп жатады. Рейтингісі бойынша жүргізушісі  әнші-әртіс болатын бағдарламалар үлкен сұранысқа ие да және осыны желеулетіп мемлекеттік арналар жеңіл жолға көшкен сияқты, яғни жалпақ жұртқа еліктеп, концерттік, шоу-бизнестік бағдарламаларды көбейтіп дегендей.  Біз көбінесе массаға жұмыс істеп кеттік, бірақ осы массаның талғамын да қалыптастыруға болады ғой. Біз осы қоғамның талғамын тәрбиелеуде не істеп жатырмыз?

– Енді әрбір көрерменнің өз сұранысы бар ғой. Мысалы, көпшіліктің таңдауы белгілі бір бағдарлама болса, оны мемлекеттік арна жасамаса, жекеменшік арна жасайды деген сөз. Солай ғой?! Мұнда өзі пропорциялар қаралуы тиіс.   Түгел адамдардың көңіл күйін ескермей жасасақ, бір шетке шығу болып саналады.

– Мүмкін бізде мәселе басқа да шығар. Мүмкін бізде ақпаратты беру әдісі ескірген болар?! Біз халықтың сауаттылығын арттырғымыз келсе, бір бағдарлама ашып, оған бір екі қонақты шақырып, бір-екі сюжетті көрсетіп талқылау ұйымдастырумен шектелеміз. Осы 90-жылдардың моделінде әлі жүрміз да. Мүмкін біздің журналистерге креатив жетіспейтін шығар? Мүмкін телеарналар сол креативті жүзеге асыруға мүмкіндік бермейтін шығар?  

– Иә, қазір бәсеке өте мықты және бұл бәсеке көбіне интернет арқылы күшейді. Дәл қазір Бразилияда болған оқиға бір мезетте біздің мониторымызда пайда болады. Осы жерде біздің ұтылып жатқанымыз рас. Себебі қарсыламыз өте мықты, біз енді ғана рингке шыққан адамбыз, ал қарсыласымыз Майк Тайсон болып тұр.

– Бұл өзімізді ақтап алу емес па?

– Жоқ, бұл статус-кво.

– Мемлекеттік арналар Қазақстан деңгейінде-ақ ұтылып жатады ғой, осы жекеменшік арналарға. Мейлі жекеменшік ақпарат «сары ақпарат» тарата берсін. Дегенмен, бізде телевизия саласында алар орын өте көп емес пе?!  

– Бұл жерде редакциялық саясат дейтін мәселе бар, ал мемлекеттік масс-медиа үшін ол бірнеше жерден жауапкершілік болады. Біріншіден, ақша берген мемлекеттің жүйесіндегі қағидалардан ауытқымау керек. Президенттің саясатына сәйкес келу керек. Осы нәрсені бәрін ескерген кезде, оған ішкі цензура қосылған кезде шеңбер қатты үлкен болмай қалады. Сіз айтқан сияқты сары басылымдарда, сары телеарналарда мұндай шектеулер жоқ және жауапкершілік те жоғары емес. Олар көрілу үшін кейде жалған сөздер айтып, тақырыбын эмоциялық етіп қойып, жылап жатқандарды бірінші кадрға салып, ойнауы мүмкін. Бұл ойнау адамдарға қатты әсер етеді. Бірақ оның  идеологиялық  жүктемесі аз. Мұндайды жасау аса қиын да емес. Жекеменшік арналардың жасап жүргенін бір сәтте мемлекеттік арналарда ұйымдастыруға болады. Бірақ бізге ол жараспайды. Біздегі негізгі артықшылық бұл ақпараттық сенімділігі және салмақтылық. Ал  креативтің жетіспеушілігі мойындау керек бар. Бәлкім біздің біліміміз жетпей жатқан болар.

– «Хабар» арнасында 7-8 жыл жұмыс істеп келесіз. Кейде арна немесе компания ауыстыру  ойы келмей ме?

– Енді мамандық ауыстыру деген нәрсе жақсы, бірақ осы уақыт аралығында мен бір арнада жүріп бірнеше қызметте істеп көрдім, қонақ жөніндегі, монтаж жөніндегі редактор, шеф-редактор, сценарий авторы, жүргізуші продюсер, арнайы жобалар жетекшісі, бас редактор секілді шығармашылықпен байланысты бүкіл мамандықтарды көрдім. Сол себепті бір жерде болып көрінгенімен, өзімді әртүрлі амплуада көре алдым. Сондықтан бұл үшін «Хабарға» рахметтен басқа айтар ешнәрсе жоқ.

– Қазақстандық Владимир Познерді атай аласыз ба?

– Бізде батыстағыдай журналистикаға жастайынан еніп, 70-жасында қолына микрофон ұстап бағдарлама жүргізіп жатқандар өте аз. Оңтүстік Қазақстандағы «Хабардың» меншікті тілшісі Қалыбек Атжанды немесе Нұртілеу Иманғалиұлын айтуға болатын шығар, бірақ олардың өзі қазір экран алдында емес. Біздікілер, көзге ілінсе, басқа сатыға өтіп кетіп жатады.

– Бұл журналистика адалдық танытпау емес па?

– Жоқ, бұл – адалдық танытпау емес, бұл – өсу мүмкіндігі.

– Журналистикада жүріп өсуге болмай ма?

– Тұлғалық деңгейде өсуге болады. Дегенмен журналистердің бұлай жасауының өз себептері бар. Бүгінде барлық салада кәсіби маман тапшылығы байқалады, мейлі ол пиар саласы болсын, мейлі баспасөз болсын. Кім жақсы болып көрінеді телеарнадан, жақсы сипатта халыққа танымал болады, оны баспасөз қызметі немесе басқа да лауазымды жұмыстар күтіп тұрады.

– Қала, облыс деңгейінде баспасөз хатшылығын басқарып жүрген көптеген журналистерді білеміз және олардың басым көпшілігі «Хабардың» түлектері деп айтсақ болады. Осы адамдар тележүргізушілікті трамплин ретінде ғана көрмей ма?

– Егер олар ары қарай жаңа белестерге көтерілетін болса, оның трамплин екенін мойындау кере және бұл трамплин арқылы өте алысқа да секіруге болады. Бірақ бұл жерде жаман астар іздеудің қажеті жоқ. Мұның басқа шеті бар, неге сондай қызметтерге журналистикадағы адамдарды шақырады? Себебі баспасөз қызметі көбіне-көп дәл осы БАҚ-пен етене жұмыс істейді. Әкімдіктер мен министрліктерге журналистиканы ішінен білетіндер керек.   

– Қаншама жыл телебағдарламаларды жүргізіп келесіз, көрерменнің есінде қалдым деп ойлайсыз ба?

– Әзір бармын деп ойлаймын, бірақ қаншалықты ұзақ екенін уақыт көрсетер.

– Экраннан алыс жүру ауыр ма?

– Жоқ, ауыр емес. Қайта демалып қалдым. Мысалы «Біз» бағдарламасы аптасына 5 рет шығатын, бұл дегеніміз үлкен конвейер іспеттес. Тіпті түскі тамақ ішуге уақыт болмай жататын, күнде түсірілім, күнде монтаж. Қазір еркіндеу, өзімді дамытуға уақыт бар.

– Болашақта, тележүргізушілікке оралғыңыз келмей ма?

– Тек екі форматта: біріншісі – тұлғаны ашуға арналған сұхбат, екіншісі  - интеллектуалдық бағдарлама.

– Бүгінгі қоғам бір шектен екінші шекке оп-оңай өтетін қоғамға айналып кетті деп айтсақ болады. Біреуді жамандасақ түбін түсіріп жамандаймыз, мақтасақ шексіз мақтаймыз. Радикалдылық өте айқын байқалады. Сіз қай жағындасыз? Алтын ортаны ұстай аласыз ба?

– Қоғамдық тыныштық, имандылық деген нәрсе бар. Осы қағидаларға қайшы келетін дүниелердің бәріне кем дегенде іштей қарсылығым бар. Менің позициям көбіне-көп мемлекетшіл. Дегенмен, алтын ортаны ұстауға тырысамын.

– Көбіне сіз мемлекетке тағылған айыптарға қарсы жұмыс істеп жатасыз. Дұрыс, мемлекеттік позиция әрбір адамда болуы шарт. Дегенмен, бәрі жақсы деп отырған ешқандай қоғам жоқ, кез келген елде адамдар өз үкіметінен бірнәрсені талап етіп жүреді. Бәлкім бізде талап ету формасы жоқ шығар, бәлкім біз сынды дұрыс жеткізе алмайтын шығармыз. Осы сыни пікірді қалай білдіруге болады?

– Сыни пікірдің қорытындысы нәтижеге жеткізе ма, жеткізбей ма, осыны өлшеп алу керек бірінші, сыни пікірдің білдірудің соңы әрекетке ұласу керек. Популизм мен жеңіл ұпайға жол жоқ.

– Сіздің фэйсбуктағы немесе өзге әлеуметтік желілердегі жазбаларыңызға қарасақ, көбіне халыққа басу айтуға арналған. Біздің қоғам қанағатсыз ба?

– Жоқ, негізі бұқара қанағатсыз емес, шүкірлігі бар, тек кейбір азаматтардың қанағатсыз сипаттары көрінуі мүмкін. Оларды бірнәрсеге байланысты мемлекетпен бірге болуға шақырсаң, шыдамсыздықпен қарайды. Мысалы мен жаңа ғана емханаға барып, көзіме дәрі тамыздым, дәрігердің айтуынша, мен 15 минут бойы көзімді жұмып отыруымыз қажет болды. 15 минут көз жұмып отыру кәдімгідей қиын, уақыт өтпейді. Жаңа ғана көріп тұрған нәрсені көрмей қалдың, бәрі солай болу керек сияқты нәрседен айырылып қалдың. Көздің қадірін сол кезде қатты түсіндім. Дәл осылай, адамдарға осы бір өздеріне берілген жақсылықтар мен мүмкіндіктерді есіне салып отыру керек деп ойлаймын.

– Уақыт бөліп, сұхбат бергеніңізге рахмет.

Сұхбаттасқан – Дархан Өмірбек