Қазақстанның климаттық өзгерістерге бейімделуі қалай жүзеге асып жатыр

Климаттың өзгеруі – Қазақстан үшін маңызды экологиялық және әлеуметтік мәселе. Соңғы онжылдықтарда ел аумағында орташа жылдық температураның көтерілуі, су ресурстарының азаюы және табиғи апаттардың жиілегені анық, деп хабарлайды El.kz ақпарат агенттігі.

Орташа жылдық температураның өзгеруі

1961-1990 жылдармен салыстырғанда, 1991-2020 жылдар аралығында Қазақстанда орташа жылдық температура 0,9°C-қа көтерілді.

Бұл жаһандық орташа көрсеткіштен жоғары. Болжамдарға сәйкес, 2030 жылға қарай температура 2°C-қа, ал 2050 жылға қарай 3°C-қа артуы мүмкін.

Су ресурстарының тапшылығы

Температураның көтерілуі мен жауын-шашынның өзгеруі су ресурстарының азаюына әкелуде. Мұздықтардың еруі және өзендердің тайыздануы су тапшылығын күшейтеді. Болжам бойынша, 2040 жылға қарай су тапшылығы сұраныстың 50%-ын құрауы мүмкін.

Ауыл шаруашылығына әсері

Климаттық өзгерістер ауыл шаруашылығына да әсер етуде. Құрғақшылық пен температураның көтерілуі егін шығымдылығын төмендетіп, жайылымдардың сапасын нашарлатады. 2030 жылға қарай жайылымдардың сапасы 10%-ға төмендеуі мүмкін.

Табиғи апаттардың жиілеуі

Соңғы жылдары су тасқыны, құрғақшылық және орман өрттері сияқты табиғи апаттардың саны артты. 2024 жылы Қазақстандағы су тасқыны шамамен 300 миллиард теңге залал келтіріп, соңғы 80 жылдағы ең ірі табиғи апат болды.

Климаттың өзгеруі Қазақстанның экожүйесіне, экономикасына және халықтың әл-ауқатына айтарлықтай әсер етуде. Бұл өзгерістерге бейімделу және олардың салдарын азайту үшін кешенді шаралар қабылдау қажет.

1. "Жасыл экономика" стратегиясы

Қазақстанның "Жасыл экономикаға көшу" тұжырымдамасы (2013 ж.) төмен көміртекті технологияларды енгізуді, су ресурстарын тиімді пайдалануды және қалдықтарды азайтуды көздейді.

2. Халықаралық келісімдерге қосылу

• Қазақстан Париж келісіміне қол қойып, 2030 жылға дейін парниктік газдар эмиссиясын 15%-ға азайту міндеттемесін қабылдады.
• Орталық Азия елдерімен бірлесіп су ресурстарын басқару мәселелерін шешуге тырысуда.

3. Ормандарды қалпына келтіру

• Қазақстан "Жасыл белдеу" жобасы аясында ормандарды қалпына келтіру жұмыстарын жүргізуде.
• Арал теңізінің құрғаған бөлігін орманды алқаптарға айналдыру жоспарлануда.

4. Су ресурстарын тиімді басқару

• Суару жүйелерін жаңғырту және тамшылатып суару технологияларын енгізу арқылы ауыл шаруашылығында су шығынын азайту.
• Мұздықтардың еруін бақылау және су ресурстарын сақтауға арналған шаралар әзірлеу.

5. Қалдықтарды азайту

• Энергия тиімділігін арттыру және жаңартылатын энергия көздерін дамыту (күн, жел энергетикасы).
• 2060 жылға дейін көміртегі бейтараптылығына қол жеткізу мақсаты.

Климаттық өзгерістерді болдырмау жолдары

Климаттық өзгерістерді бәсеңдету үшін әрбір адам мен ұйым жауапкершілік алуы қажет:

• Энергияны үнемдеу: Қуат көздерін тиімді пайдалану, жаңартылатын энергия көздеріне көшу.
• Экологиялық сауаттылықты арттыру: Климаттық өзгерістер туралы халықты ақпараттандыру.
• Ағаш отырғызу: Ағаштар көмірқышқыл газын сіңіру арқылы климатты тұрақтандыруға көмектеседі.
• Суды үнемдеу: Тұрмыстық және өндірістік қажеттіліктер үшін суды тиімді пайдалану.

Қорытынды

Климаттың өзгеруі – Қазақстан үшін экологиялық, экономикалық және әлеуметтік салдары бар шынайы қауіп. Бұл мәселені шешу үшін кешенді және ұзақмерзімді шаралар қажет. Қазақстанның климаттық өзгерістерге қарсы әрекет етуі, халықаралық қауымдастықпен ынтымақтастығы және "жасыл экономика" қағидаларын ұстануы осы күрделі мәселенің салдарын азайтуға көмектеседі. Бұл тек мемлекеттің емес, әр азаматтың үлес қосуын талап ететін ортақ міндет.