Лос-Анджелес қаласында қазақстандық жас кинорежиссер Арман Саят өзінің жаңа жобаларымен көрерменін қуантпақ. Ол әділдік үшін күресте мексикалық қылмыстық топтың қолына түскен қазақ қызы туралы қызықты фильм түсіріп жатыр. Нью-Йорктегі фильм академиясында магистратура бағдарламасы бойынша білім алатын Арман әлеуметтік мәселелердің тереңінен қозғап, фильм ретінде ұсынуды жөн көрген. Бүгін жас режиссермен сұхбаттасып, шетелде фильм түсіру қаншалықты қиын екенін сұрап көрдік.
El.kz: Арман, сені бүгін көргеніме қуаныштымын. Қазіргі жобаңыз туралы және бұл фильмді түсіруге не түрткі болғаны туралы айта аласыз ба?
Арман Саят: Шақырғаныңызға рахмет. Кино картина «Лилия» деп аталады, ағылшынша нұсқасы «Angry Lily» дегенді білдіреді. Тақырып фильмнің мәнін дәл көрсетеді. Бұл "proof of concept short film", яғни болашақ толықметражды фильм тұжырымдамасының тұсаукесері. Дегенмен, бұл бүкіл әлем бойынша фестивальдерге жіберуді жоспарлап отырған жеке фильмім екенін атап өткім келеді. Кино картинаның басты кейіпкері – басынан ауыр сынақтарды өткерген жас қазақ қызы. Лилия - жай кейіпкер емес, күрес пен күштің бейнесі. Оның тарихы көптеген қиындықтарға тап болған басқа қыздардың үнін естіртетіндей, өзі секілді қыздардың жан дауысын жеткізеді. Фильм шынайы оқиғалар мен елеулі қиындықтарды жеңген адамдардан шабыт алуға әсер етеді. Мен олардың жеке қасіреттерін ғана емес, сонымен бірге олардың керемет күші мен төзімділігін көрсетуге тырысамын. Бұл оқиға маңызды әлеуметтік мәселелерді қозғайды және көрермендердің терең эмоционалды реакцияларын тудырады.
El.kz: Фильмнің негізгі детальдары туралы айтып бере аласыз ба?
Арман Саят: Әрине. Лили әпкесімен бірге жұмысшы отбасында өсті. Олардың әкесі мектеп мұғалімі, ал анасы дәстүрлі құндылықтарды қатаң ұстанған. Лилидің әпкесі отбасының мақтанышы болды, оқудағы жетістіктерімен ерекшеленді және дәулетті ер адамға тұрмысқа шығады, алайда ол қатыгез болып шықты. Оның жетістіктеріне қарамастан, Лили әпкесінің некедегі күйеуінен зорлық-зомбылық көргенін және зардап шеккеніне куә болады. Өкінішке қарай, Лилидің әпкесі күдікті жағдайда қайтыс болды, бірақ күйеуі жазадан құтылып кетеді. Бұл қайғылы жағдайдан кейін күйзеліске түскен әкесі жүрек талмасына ұшыраса, ал Лилидің анасы ақыл-есінен айырылады. Әпкесінің өлімі үшін кек алуға бел буған Лили қылмыскердің ізіне түседі. Бірақ жолда оны ұйымдасқан қылмыстық топ ұрлап кетеді. Лили қорқынышты жағдайда оянғанда, оның бойын қорқыныш билеп, шырғалаң күйге түседі. Ол өмір сүруге және өз бостандығы үшін күресуге күш табуға талпынады. Оның жолы сынақтар мен ішкі қақтығыстарға толы болады және оның әрбір әрекеті әділдік пен шындықты іздеуге деген ұмтылысты көрсетеді. Бұл сіздің мақсатыңызға жету жолындағы барлық кедергілерді еңсеру үшін керемет табандылық туралы оқиға.
El.kz: Фильмнің басты кейіпкері – Лилидің образын жасау туралы идея қайдан келді?
Арман Саят: Лилия - күрес пен күштің символы. Мен оның жеке драмасын ғана емес, әлеуметтік мәселелерді тереңінен көрсеткім келді. Оның қайғыға толы өткені мен әділеттілікке деген ұмтылысы образды айқындай түсті. Әпкесінің өлімі үшін кек алуға және әділдікті орнатуға ұмтылған Лили қауіп-қатер мен қиындыққа толы жолды еңсереді. Бұл фильм әділетсіздікпен күресіп, өмірін жақсы жаққа өзгертуге тырысатын адамдардың шынайы оқиғаларынан шабыттандырады. Адамның ерік-жігерінің қаншалықты күшті екенін, әділдікке жету үшін адамның қаншалықты алысқа баратынын көрсететін кейіпкерді жасағым келді.
El.kz: Сіз бұл қысқаметражды фильм үлкен жобаның бөлігі екенін айттыңыз. Толықметражды фильм туралы және оның қай жерде түсірілетіні туралы айта аласыз ба?
Арман Саят: Иә, бұл қысқаметражды фильм тек бастамасы ғана. Бұл Мен Қазақстанда да, АҚШ-та да түсіруді жоспарлап отырған үлкен картинаның шағын фрагменті. Толықметражды фильм Лилидің өмірі мен ішкі әлемі туралы тереңірек түсінік береді, сонымен қатар қысқаметражды фильмде қамтылған оқиғаны кеңейтеді. Әртүрлі елдерде жұмыс істей келе, мен фильм сюжетінде басты рөл атқаратын мәдени мазмұнның байлығы мен күрделілігін жеткіземін деп үміттенемін. Бұл оқиғаның толық ашылуына және оны әмбебап әрі өзекті етуге мүмкіндік береді.
El.kz: Сіз қазақ-американ өндірісті атап өттіңіз. Бұл біздің киностудиялар туралы ма? Сіз Қазақфильммен тікелей жұмыс істеуді жоспарлап отырсыз ба?
Арман Саят: Жалпы, біз ынтымақтастықтың кез келген түріне ашықпыз. «Қазақфильм» студиясына деген құрметім бөлек. Ұлттық студияда жасалған фильмдерді көріп өскен соң, өте жақсы көзқарастамын. Мен режиссер ретінде отандық киностудия дамуын белсенді түрде қадағалап отырамын. Менің білуімше, ол жақта үлкен өзгерістер болып жатыр. Мен басшылықтың өзгергенін білемін және болашақта бірге жұмыс істеу бақытына ие боламыз деп үміттенемін.
El.kz: Арман, сіз аталмыш жобаның көмегімен қандай белестерді бағындырғыңыз келеді?
Арман Саят: Бұл фильм көрермендердің көңілін көтеріп қана қоймай, жақсылық жасауға әсер ететініне сенемін. Мақсатым – болған оқиғаны баяндау ғана емес, адамдарды әлемді жақсы жаққа қалай өзгертуге болатыны туралы ойлауға шабыттандыру. Өнердің ықпалы күшті және бұл фильм арқылы біз маңызды әлеуметтік мәселелерге назар аударып, бей-жай қарамауға шақырамыз деп үміттенемін. Бұл фильм Лили туралы әңгіме ғана емес, сонымен бірге әділетсіздікпен қалай күресуге және әлемімізді әділ әрі адамгершілікке айналдыруға болатындығы туралы ойлауға шақыру.
El.kz: Нью-Йорк киноакадемиясындағы тәжірибеңіз осы жобадағы жұмысыңызға қалай әсер етті?
Арман Саят: Нью-Йорк киноакадемиясында оқу мен үшін жаңа белестерді ашты. Мен кадрдағы әрбір бөлшектің қаншалықты маңызды екенін, түс, жарық және көлеңкеге дейін әр детальдің өз миссиясы бар екенін түсіндім. Академия маған кинодағы ерекше дауысымды табуға және тәжірибе жасауға мүмкіндік берді. Бұл тәжірибе мені өз көзқарасыма сенімді етті және әрбір кадр эмоциялар мен ойларды сөзсіз жеткізетін сурет болуы мүмкін екенін түсінуге көмектесті.
El.kz: Сұхбатыңызға көп рахмет! Ісіңізге табыс тілеймін!