Киберспорт жыл сайын үлкен қарқынмен дамып, жаңа белестерді бағындыруда. Бүгінде компьютерлік ойындар тек ойын-сауық көзі ғана емес, кәсіби спорт түрі ретінде де танымалдылыққа ие болып отыр. Миллиондаған жанкүйерлер мен әлемнің түкпір-түкпіріндегі кәсіби командалар қатысатын жарыстардың сыйақы қорыда қомақты. Қазіргі таңда киберспорт жастарға жаңа мүмкіндіктер ұсынып қана қоймай, экономиканың жаңа саласын қалыптастыруда. Еліміздегі киберспорттың дамуы, спортшыларды толғандыратын мәселелер туралы шолуымызды назарларыңызға ұсынамыз.
2017 жылдың желтоқсанында құрылған «Qazaq Cybersport Federation» республикалық қоғамдық бірлестігінің киберспортшыларға көрсеткен қолдауының арқасында елімізде аталмыш салаға қызығатындар қатары көбейіп келеді. Бүгін Qazaq CyberSport Federation продюсері Ержан Шакеев мырзамен сұхбаттасып, киберспорт индустриясының дамуы туралы сұрап білдік.
El.kz: Киберспорттың ресми спорт ретінде танылғанына 5-6 жылдың көлемі болыпты. Қазақстанда киберспорттың даму деңгейін қалай бағалайсыз? Қандай жетістіктер бар?
Ержан Шакеев: Соңғы жылдары Қазақстанда киберспорт айтарлықтай ілгеріледі. Оны ресми спорт түрі ретінде мойындау жаңа мүмкіндіктер ашып, ұлттық федерациялардың құрылуына, чемпионаттардың өткізілуіне және халықаралық жарыстарға қатысуға жол ашты. Қазақстандық командалар мен ойыншылар әлемдік аренада ел намысын лайықты қорғап, бұл саладағы маңызды жетістіктерге жетті.
Айта кету керек, киберспорт алғаш рет 19-шы Азия ойындарында медаль есебіне енгізілді. Қазақстан сол жарыстарда жеті дисциплина бойынша қатысып, ұлттық құрамаларымыз жақсы нәтижелер көрсетті, бұл олардың жоғары дайындық деңгейі мен халықаралық бәсекеге қабілеттілігін дәлелдеді.
Сонымен қатар, Франциядағы Париж Олимпиадасы кезінде 2025 жылы Сауд Арабиясында киберспорт бойынша алғашқы Олимпиада ойындары өтетіні туралы маңызды хабарландыру жасалды. Бұл киберспорттың әлемдік спорт қауымдастығында толыққанды спорт түрі ретінде танылып, қарқынды дамып келе жатқанын көрсетеді.
El.kz: Қазіргі таңда елімізде киберспортпен кәсіби түрде шұғылданатын қанша адам бар? Сондай-ақ еліміздегі әртүрлі топтар мен бірлестіктер туралы айтып өтсеңіз.
Ержан Шакеев: Қазақстанда киберспортпен кәсіби деңгейде айналысатын адамдардың саны айтарлықтай көп, және олардың саны жыл сайын өсіп келеді. Нақты мәліметтер өзгеріп отыруы мүмкін, бірақ киберспортқа қызығушылықты жас ойыншылар да, тәжірибелі командалар да көрсетуде, бұл кәсіби сахнаның дамуына ықпал етеді.
Елімізде кәсіби клубтар, федерациялар мен әуесқой қауымдастықтарды қамтитын түрлі киберспорттық топтар мен бірлестіктер белсенді жұмыс істейді. Олардың ішінде Қазақстанның Киберспорт Федерациясы бар, ол спортшыларды дайындауға арналған инфрақұрылымды дамытып, қызметін үйлестіреді. Сонымен қатар, жас таланттар кәсіби деңгейде өнер көрсетуге қажетті дағдыларды меңгеру үшін дайындықтан өте алатын көптеген академиялар мен жаттығу орталықтары бар.
Бұл бірлестіктер ұлттық және халықаралық деңгейде турнирлер ұйымдастырып, өткізеді, осылайша киберспортты танымал етіп, жаңа қатысушылар мен жанкүйерлердің назарын аударады.
El.kz: Сіз киберспорт индустриясына қалай келдіңіз? Бұл сала сіз үшін неліктен маңызды?
Ержан Шакеев: Мен киберспорт индустриясына өзімнің қызығушылығым мен ойындарға деген сүйіспеншілігім арқылы келдім. Кішкентай кезімнен бастап компьютерлік ойындарға қызығушылық танытып, осы салада тереңірек түсінік қалыптасты. Киберспорттың кәсіби деңгейде дамып жатқанын көріп, оның бір бөлігі болу үшін осы бағытта жұмыс істеуге шешім қабылдадым.
Бұл сала мен үшін маңызды, себебі ол спорт пен технологияның бірлескен нұсқасы болып табылады. Киберспорт дамып келе жатқан жаңа индустрия, ол жастарға өз қабілеттерін көрсетуге, халықаралық деңгейде бәсекелесуге және өз елін мақтанышпен таныстыруға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, бұл сала үлкен әлеуметтік маңызға ие, себебі ол жаңа мүмкіндіктер мен инновациялар ашады, сонымен қатар жастар арасында өзара байланыс пен командалық жұмыс дағдыларын қалыптастырады.
El.kz: Қазақстан киберспорт федерациясының алдына қойған негізгі мақсаттары қандай? Бүгінге дейін қойған мақсаттарыңыз орындалды ма?
Ержан Шакеев: Қазақстан Киберспорт Федерациясының алдына қойған негізгі мақсаттары – елімізде киберспортты дамыту, оны ресми спорт түрі ретінде тану, ұлттық команда құрамаларын қалыптастыру және халықаралық аренада Қазақстанның абыройын арттыру. Сонымен қатар, федерация жас таланттарды қолдап, киберспорт саласындағы инфрақұрылымды дамытуға бағытталған көптеген бастамаларды жүзеге асыруда.
Бүгінге дейін федерация қойған бірқатар мақсаттар орындалды. Қазақстан киберспортты ресми спорт түрі ретінде танып, алғашқы ұлттық чемпионаттарды өткізуге мүмкіндік алды. Ұлттық команда мүшелері халықаралық турнирлерде жақсы нәтижелер көрсетіп, елімізді әлемдік аренада танытты. Сонымен қатар, инфрақұрылым жақсарып, елімізде киберспорттық академиялар мен орталықтар ашылып, жас ойыншылар үшін жақсы жағдайлар жасалуда.
Алайда, федерацияның алдына қойған үлкен мақсаттарына жету үшін тағы да көп жұмыс атқару керек. Киберспортты одан әрі дамыту, жастарды тарту және халықаралық деңгейдегі командаларды қалыптастыру жолында көптеген жоспарлар бар.
El.kz: Бұл саладағы негізгі қиындықтар мен оларды шешу жолдары қандай?
Ержан Шакеев: Киберспорт саласындағы негізгі қиындықтар бірнеше аспектілерден тұрады. Біріншіден, бұл сала әлі де толық қалыптасу кезеңінде болғандықтан, оның дамуына қажетті инфрақұрылым мен қолдау жеткіліксіз болуы мүмкін. Жас ойыншылар мен командалар үшін кәсіби деңгейге көтерілу және халықаралық ареналарда бәсекеге түсу үшін қажетті қаржылық және материалдық ресурстардың тапшылығы сезіледі.
Екіншіден, киберспортты тану мен оның қоғамдағы мәртебесін арттыру мәселелері де бар. Көптеген адамдар әлі күнге дейін киберспортты ойын-сауық немесе жай уақыт өткізу ретінде қабылдайды, ал оны ресми спорт түрі ретінде мойындау және оған деген көзқарасты өзгерту үшін үлкен күш-жігер қажет.
Үшіншіден, білім беру және кәсіби даму мүмкіндіктерінің шектеулігі. Киберспорт саласында жоғары білікті мамандар мен жаттықтырушылардың саны аз, ал арнайы білім беру бағдарламалары әлі толықтай дамымаған.
Бұл қиындықтарды шешу үшін бірқатар шаралар қабылдануы керек:
Бұл шаралар саланың тұрақты дамуына және киберспортты кәсіби деңгейде одан әрі дамытуға жол ашуы мүмкін.
El.kz: Оқушылар мен жастар арасында киберспортты дамыту үшін қандай қадамдар жасалып жатыр?
Ержан Шакеев: Оқушылар мен жастар арасында киберспортты дамыту үшін бірнеше маңызды қадамдар жасалуда. Біріншіден, елімізде киберспортты мектептер мен колледждер деңгейінде енгізу бағытында жұмыстар жүргізілуде. Бұл үшін арнайы оқу бағдарламалары мен курстар әзірленіп, киберспортты спорттың бір түрі ретінде тану мақсатында білім беру мекемелерімен әріптестік орнатылуда.
Екіншіден, жастар арасында киберспортты насихаттау мақсатында түрлі турнирлер мен жарыстар ұйымдастырылып, жас ойыншыларға өз қабілеттерін көрсету мүмкіндігі беріледі. Мұндай шаралар жастардың киберспортқа қызығушылығын арттырып, олардың кәсіби деңгейде дамуына ықпал етеді.
Үшіншіден, киберспорт академиялары мен орталықтары ашылып, жас ойыншыларға арнайы оқу бағдарламалары мен жаттығу жиындары ұсынылуда. Бұл шаралар жастардың дағдыларын арттырып, оларды кәсіби деңгейге көтеруге көмектеседі.
Сонымен қатар, мемлекеттік деңгейде жастарды қолдау мақсатында түрлі гранттар мен стипендиялар бөлінуде, әсіресе киберспортқа қатысты білім беру және кәсіби даму саласында.
Бұл қадамдар жастар арасында киберспортты дамытуға, жаңа таланттарды ашуға және олардың әлемдік аренада бәсекеге қабілетті болуына мүмкіндік береді.
El.kz: Федерацияның жастарға арналған арнайы әлеуметтік жобалары немесе бағдарламалары бар ма?
Ержан Шакеев: Қазақстан Киберспорт Федерациясы жастарға арналған бірнеше әлеуметтік жобалар мен бағдарламаларды іске асыруды жоспарлап отыр. Бұл жобалар жастарды киберспортқа тарту, оларды кәсіби деңгейде дамыту және осы салада жаңа мүмкіндіктер ұсынуға бағытталмақ. Мысалы:
Бұл бағдарламалар мен жобалар жастардың киберспорт саласында дамуына, жаңа мүмкіндіктерді жүзеге асыруына және кәсіби деңгейде жетістікке жетуіне ықпал ететін болады.
El.kz: Киберспорттың жастарға әсері қандай деп ойлайсыз? Жақсы және жағымсыз жақтары бар ма?
Ержан Шакеев: Киберспорттың жастарға әсері оң және теріс болуы мүмкін. Оның жақсы жақтары арасында кәсіби дағдыларды дамыту, зияткерлік қабілеттерді арттыру және халықаралық деңгейде танылу мүмкіндігі бар. Сонымен қатар, киберспорт жастарға жаңа мансаптық жолдар мен әлеуметтік байланыстар орнатуға көмектеседі.
Дегенмен, киберспорттың кейбір жағымсыз әсерлері де бар. Жастар ұзақ уақыт ойын ойнаудан денсаулық мәселелеріне тап болуы мүмкін, ал әлеуметтік қысым мен қоғамның теріс көзқарасы да байқалуы мүмкін. Сондай-ақ, уақыттың көп бөлігін ойындарға арнау оқу мен физикалық белсенділіктің азаюына әкелуі мүмкін.
Соңғы уақытта киберспорттың жаңа бағыты – фиджитал спорт та дамып келеді. Бұл физикалық және цифрлық белсенділіктің симбиозы болып табылады, жастарды белсенді өмір салтын ұстануға шақырады, сонымен қатар киберспорттық жарыстармен үйлеседі.
El.kz: Қазақстандық киберспортшылардың халықаралық жарыстардағы жетістіктері туралы айтып беріңізші.
Ержан Шакеев: Қазақстандық киберспортшылар халықаралық жарыстарда маңызды жетістіктерге жетіп, өздерін әлемдік аренада танытуға мүмкіндік алды. Киберспорт және халықаралық турнирлер біздің ойыншыларға өз әлеуетін көрсетуге және танытуға көмектесті. Мысалы, 2022 жылы PUBG Mobile бойынша әлем чемпионатын жеңіп алған қазақстандық команда Бали аралында жарқырап, Саудовская Аравияға шақырту алды. Кейін олар Na'Vi сияқты танымал ұйымдармен келісімшартқа отырды, бұл оларға үлкен қаржылық мүмкіндіктер сыйлады.
Ал 2023 жылы Dota 2 бойынша әлем чемпионатын жеңген қазақстандық ойыншылар қазір жеке-жеке ең беделді клубтарда өнер көрсетуде. Олар бұрынғыдай бір командада емес, бірақ шығыс Еуропаның танымал ұйымдарында жоғары деңгейде ойнап, халықаралық аренада жаңа жетістіктерге жетуде. Бұл жетістіктер Қазақстан киберспортының дамуына зор үлес қосып, жас ойыншыларға ынталандыру болып табылады.
El.kz: Киберспортшыларды халықаралық деңгейде қолдау үшін қандай шаралар жасалып жатыр?
Ержан Шакеев: Қазақстанда киберспортшыларды халықаралық деңгейде қолдау үшін бірнеше маңызды шаралар жүзеге асырылуда. Біріншіден, ұлттық квалификациялар өткізіліп, еліміздің үздік ойыншылары мен командалары таңдалып, халықаралық жарыстарға қатысу мүмкіндігі беріледі. Сонымен қатар, жарыстарға дайындық үшін арнайы оқу-жаттығу жиындары ұйымдастырылады, мұнда ойыншылар өз шеберліктерін шыңдайды.
Екіншіден, киберспортшылардың халықаралық аренада табысты өнер көрсетуі үшін барлық қажетті жағдайлар жасалады. Оларға жарысқа қатысу үшін қажет болатын барлық шығындар, соның ішінде билеттер, тұру, тамақтану және форма секілді қажетті нәрселер толық қамтамасыз етіледі. Бұл шаралар киберспортшыларға тек жарысқа назар аударып, өздерінің ең жақсы нәтижелерін көрсетуге мүмкіндік береді.
El.kz: Киберспорт Қазақстан экономикасына қандай үлес қосып жатыр деп ойлайсыз?
Ержан Шакеев: Киберспорт Қазақстан экономикасына бірнеше маңызды бағыттар бойынша үлес қосып жатыр. Біріншіден, киберспорт индустриясы туризм мен іс-шараларды ұйымдастыру саласына оң әсерін тигізуде. Мысалы, Астанада 2025 және 2026 жылдары өтетін PGL Astana турнирі әлемдегі ең ірі Counter-Strike2 (CS2) турнирлерінің бірі болып табылады. Бұл әлемдік деңгейдегі іс-шараға ең үздік командалар қатысып, бас жүлде үшін күресетін болады. Турнир халықаралық аренада танымалдыққа ие және Қазақстанға үлкен назар аудартады, бұл өз кезегінде елге кибер туристердің келуін және жергілікті тұрғындардың қызығушылығын арттырады.
Екіншіден, киберспорттың дамуы мен ойыншылардың халықаралық аренада өнер көрсетуі Қазақстанның экономикасына қосымша кіріс әкеледі. Біздің ойыншылар шетелдік клубтарда ойнағанымен, олар көбінесе өз табыстарын отанына қайтып келгенде жұмсайды. Көптеген ойыншылар өздерінің жүлде ақшаларын (үлкен сатып алуларға,) жылжымайтын мүлікке немесе өз ісін ашуға жұмсайды. Бұл ел ішіндегі тұтынушылық сұранысты арттырып, экономиканың түрлі салаларын ынталандырады.
Киберспорттың дамуымен қатар, елде жаңа жұмыс орындары ашылып, стартаптар мен инвестициялар тартылып жатыр. Осының бәрі Қазақстан экономикасына елеулі үлес қосып, киберспортты елдің болашақтағы басты салаларының біріне айналдыруға мүмкіндік береді.
El.kz: Инвесторларды тарту мақсатында қандай стратегиялар қолданылады?
Ержан Шакеев: Инвесторларды тарту мақсатында киберспорт саласында бірнеше стратегиялар қолданылады, оның ішінде халықаралық деңгейдегі турнирлер мен жарыстарды ұйымдастыру, инфрақұрылым мен білім беру жобаларына инвестициялар тарту, сондай-ақ кәсіпорындар мен брендтер үшін тартымды инвестициялық мүмкіндіктер ұсыну. Мысалы, PGL Astana секілді ірі турнирлерді өткізу арқылы көрермендер мен демеушілерді тарту, сондай-ақ жаңа киберспорттық ареналар мен оқу орталықтарын құру инвесторларға жоғары кіріс әкелуі мүмкін. Осы шаралар арқылы киберспорт саласы тартымды әрі тұрақты инвестициялық алаңға айналады.
El.kz: Киберспортта қолданылатын технологиялар мен білім беру бағдарламалары туралы айтып беріңізші.
Ержан Шакеев: Киберспортта қолданылатын технологиялар жоғары сапалы техникалық жабдықтар, жылдам интернет байланысы және жасанды интеллект сияқты құралдарды қамтиды, олар ойыншылардың кәсіби деңгейде өнер көрсетуіне мүмкіндік береді. Білім беру бағдарламаларына киберспорттық академиялар мен буткемптер, сондай-ақ геймдев саласындағы курстар жатады, олар ойыншыларды кәсіби дайындық, командалық жұмыс және ойын жасау дағдыларына үйретеді, осылайша киберспорттың дамуына ықпал етеді.
El.kz: Киберспортты ресми білім беру саласына енгізу туралы ойыңыз қандай?
Ержан Шакеев: Киберспортты ресми білім беру саласына енгізу өте маңызды және уақыт талап еткен қадам болып табылады. Бұл сала тек ойын ғана емес, сонымен қатар стратегия, командалық жұмыс, техникалық дағдылар мен психологияны да қамтиды. Киберспортты мектептер мен университеттерде арнайы пән ретінде енгізу арқылы жастарды болашақтағы кәсіби мамандықтарға даярлау мүмкіндігі туындайды. Сонымен қатар, бұл жастардың шығармашылық және технологиялық қабілеттерін дамытып, жұмыс нарығында жоғары сұранысқа ие мамандарды даярлауға көмектеседі. Киберспортты ресми білім беру саласына енгізу, оның қоғамдағы беделін арттырып, жастарды жаңа мүмкіндіктермен қамтамасыз етуге жол ашады.
El.kz: Қазақстан қоғамы киберспортқа қандай көзқараспен қарайды? Қоғамда стереотиптер бар ма?
Ержан Шакеев: Қазақстан қоғамында киберспортқа деген көзқарас соңғы жылдары айтарлықтай өзгеріп келеді. Бұрындары киберспорт ойын ретінде ғана қарастырылып, оның маңызы төмен бағаланса, бүгінде бұл сала үлкен қызығушылық тудырып, жастар арасында кеңінен танымал болуда. Киберспорттың дамуы қоғамда кәсіби спорт ретінде қабылдана бастады, бірақ әлі де болса кейбір стереотиптер бар. Көпшілік киберспортты тек ойын-сауық ретінде көреді және оның денсаулыққа зиянды екендігі туралы пікірлер де таралған. Дегенмен, бұл пікірлер өзгеруде: киберспортшылардың дене және психологиялық дайындығы, команда жұмысы, стратегия құру қабілеті сияқты аспектілер айқындала түсті.
Қазіргі уақытта киберспортты кәсіби спорт ретінде қабылдаушылар көбейіп келеді, ал киберспорттық жарыстар мен ұлттық құрама командалардың халықаралық деңгейде жетістіктері қоғамдағы көзқарасты өзгертуге ықпал етіп жатыр. Бірақ, әлі де болса, бұл салаға қатысты қоғамда кейбір адамдардың ойлары толық қалыптаспаған, және ол жаңа саланың бір бөлшегі ретінде дамуды жалғастыруда.
El.kz: Алдағы жылдары федерация қандай ірі жобаларды жоспарлап отыр?
Ержан Шакеев: Алдағы жылдары Қазақстан Киберспорт Федерациясы бірнеше ірі жобаларды жүзеге асыруды жоспарлап отыр. Біріншіден, қазақстандық киберспортшылар үшін халықаралық деңгейдегі турнирлер мен чемпионаттарды ұйымдастыру жалғасады, атап айтқанда PGL Astana 2025 және 2026 жылдары өтетін әлемдік деңгейдегі Counter-Strike 2 турнирлері, бұл елімізге әлемнің үздік командаларын тартуға және киберспорт саласының дамуына үлкен ықпал ететін болады. Сонымен қатар, киберспорттық буткемптер мен оқу орталықтарының ашылуы жоспарланып отыр, бұл жастарды кәсіби дайындықтан өткізіп, еліміздің талантты ойыншыларын дайындауға мүмкіндік береді.
Бұдан бөлек, 2026 жылы Астанада болатын “Games of the Future 2026” + фиджитал спорт бағытын дамыту көзделуде, бұл физикалық және сандық активтілікті біріктіретін жаңа сала, жастарды белсенді өмір салтына тартуға бағытталған. Сондай-ақ, киберспорттық білім беру бағдарламалары мен геймдев жобаларына ерекше назар аударылады, елімізде жас дарындарды даярлау үшін арнайы оқу курстары мен іс-шаралар ұйымдастырылатын болады. Осы жобалар арқылы киберспорт саласы елімізде тұрақты түрде дамып, жаңа мүмкіндіктер ашылады.
El.kz: Жаһандық киберспорт индустриясында Қазақстанның орны қандай?
Ержан Шакеев: Қазақстанның жаһандық киберспорт индустриясындағы орны соңғы жылдары айтарлықтай күшейді. Елде киберспорттың кәсіби деңгейде дамуы, халықаралық турнирлерге қатысатын ойыншылар мен командалардың жетістіктері, сондай-ақ ірі халықаралық ұйымдармен ынтымақтастық Қазақстанды әлемдік киберспорт картасында маңызды ойыншыға айналдырды. Қазақстандағы ірі турнирлер мен инфрақұрылымдардың дамуы елімізді киберспорттың болашақтағы көшбасшыларының қатарына қосады.
El.kz: Алда Эр-Риядта өтетін әлем чемпионатында ел намысын кімдер қорғайды? Бұл чемпионаттың бұған дейінгі чемпионаттардан қандай артықшылығы бар? Дайындық қалай жүріп жатыр?
Ержан Шакеев: Эр-Риядта өтетін әлем чемпионатына Қазақстанның атынан үш түрлі құрам қатысуда: CS2, CS2 әйелдер және MLBB командалары. Барлық үш команда да үздік нәтижеге жетуге бағытталған және жарысқа үлкен дайындықпен шықты. Олар елге абырой әкелу мақсатында бар күш-жігерін салып, топтық кезеңдерге дайын. Қазіргі уақытта командалар жарыс өтетін жерге табысты жетіп, бар назарларын нәтижені көрсетуге аударған. Әрбір құрам өз мүмкіндігін барынша пайдаланып, жоғары деңгейдегі ойын көрсетуді мақсат тұтады.
Киберспорттан Қазақстанның бес дүркін чемпионы, 20 жастағы Санжар Талғатпен тілдесіп, тәжірибесі туралы айтып берді. Оның сүйікті ойыны - Counter-Strike.
Маған жалпы компьютерлік ойындар қатты ұнайды. 2017 жылы қазақ GAMBIT командасы әлемдік чемпион болған кезде, соны қарап отырып, тура солай чемпион атанғым келді. Сол сәттен бастап ойнап келемін, - дейді ол.
Санжардың басты мақсаты – әлем чемпионы атану.
Көптеген жарыстарды ұтсам да, қазір мен маңызды жетістікке жеттім деп айта алмаймын, мен үшін ең маңызды жетістік - ол әлем чемпионы болу. Киберспортшы ретінде жаңа деңгейге шығу үшін біз өте көп уақыттап жаттығамыз. Жаттығуға күніне 8 сағат кетеді, құдды бір жұмыс секілді жауапкершілік арқалаймыз. Жетістікке жетудің арнайы бір әдісі немесе алгоритмі жоқ. Тек қана көп ойнау керек және өзіңді толықтай сол ойынға арнауың керек, - дейді киберспортшы.
Ол өзіне ұнайтын іспен айналысып, табыс табатынына дән риза.
Турнирлерге дайындалу үшін психологиялық дайындықтың рөлі өте маңызды, себебі жеңіске жету үшін ойындарда психологиялық тұрғыда өте мықты болу керек, - дейді Санжар.
Біздің еліміздегі киберспорт саласындағы қиындықтар туралы сөз қозғады.
Қиындықтар көп, жарыстар өте аз, Командалар өте аз, сол үшін адамдар киберспортқа сенбиді, сол себепті біз келе жатқан жарыста Қазақстан Киберспорты қандай екенін көрсетуге тырысамыз. Қазақстандық киберспортшыларға федерация тарапынан әлемдік деңгейде қолдау көрсетіліп жатыр. Командаларға Еуропада база беруі өте қатты көмек болып тұр, себебі қазақстандықтар еуропалық ойыншыларға қарсы ойнағанда интернеттің нашарлығы мәселе тудырады, - дейді ол.
Спортшының айтуынша, команданың ауызбіршілігі бірінші орында тұруы керек.
Киберспорттағы көптеген ойынды команда болып ойнайды. Мысалы, Counter-Strike, ол ойында командалық жұмыс жасамасаң үлкен деңгейге шыға алмайсың, стратегиялық ойындарда ол ең маңызды дүние. Командадағы достарыңмен нашар қарым-қатынаста болсаң, үлкен жетістіктерге жете алмайсың, - дейді Санжар Талғат.
Ол ата-аналар немесе басқа ересектер тарапынан киберспортқа деген көзқарас туралы айтып өтті.
Басында барлығы қарсы болды, бірақ бірінше ұтыстар басталғанда, бірінші қаражат пайда болғанда, мен бәрлығын түсіндіріп бердім, сол кезде қолдау басталды, - дейді Санжар Талғат.
Ол ойынды жаңадан бастаған киберспортшыларға кеңес берді.
Өте көп ойнау керек, күніге өз ойыныңды дамыту керек және де басқа ойындарды кітап секілді ашып, жаңа заттарды үйрену керек. Жаңа тактика мен стратегияларды басқа командалардың ойынын ашып меңгереміз, ол өте пайдалы және маңызды, HLTV.org деген сайт арнайы Counter-Strike ойынының сайты, сол жақта барлық команданың матчтарының результатын қарауға және жазып алуға болады, - дейді Санжар Талғат.
Киберспортттан ұлттық құрама ойыншысы Марғұлан Дәуренұлы MLBB дисциплинасы бойынша жарыстарға қатысады. Ол қазақтың киберспортшыларын жас аудиторияға таныстыру өте маңызды екенін айтады. Сонымен қатар, елімізде киберспортшыларды қолдайтын турнирлер мен демеушілердің аз екенін атап өтті.
Досымнан pinger.pro платформасында өтетін турнирлер жайлы естігенде бұл мен үшін үлкен мүмкіндік болып көрінді. Ойын ойнап, ақша табу – кімге арман емес? Осылайша IESF турнирының LAN этапына өттім және Қазақстан Республикасының кубогының иегері атандым, - дейді Марғұлан Дәуренұлы.
Ол турнирлерде жеңіске жету үшін қателікпен жұмыс істеу керегіне тоқталды.
Турнир жақындағанда күніне 4-6 сағаттан дайындыққа жұмсаймыз, қалған уақытты өзімімізге арнаймыз, ойынға жұмыс ретінде қарауға тырысамыз. Арнайы дайындық әдістері жоқ, көп ойнап, қателіктерді жоюға талпыну қажет, - дейді киберспортшы.
Турнирлерге дайындалу үшін психологиялық дайындықтың рөлі де аса маңызды екені белгілі.
Өте маңызды, себебі әдетте қатесіз ойнасақ, психологиялық қысым нәтижесінде кенеттен қателіктерге ұшыраймыз. Елімізде киберспортпен айналысатын айыншылардың көбісі шыдамсыз, нәтиже бірден болмаса, тастап кететіндері бар, - дейді Марғұлан.
Марғұлан Дәуренұлы киберспортшы үшін командамен жақсы қарым-қатынаста болудың басты артықшылық екенін айтады.
Командаластармен жақсы қарым-қатынаста болу, бір-бірін жарты сөзден түсіну – жеңістің жартысы. Бұл үшін команда мүшелерімен ойыннан тыс дос болған әсерін тигізеді. Команда ішінде біз ойындағы терминдерді қолданып, сөздерді қысқартамыз, коммуникацияны барынша эффективті етуге тырысамыз, - деді ол.
Киберспорт соңғы онжылдықта қарқынды дамып, әлемнің түкпір-түкпірінде мыңдаған жанкүйерлерді және кәсіби ойыншыларды біріктірген үлкен индустрияға айналды. Бұл салаға инвестициялар, демеушілік келісімдер, турнирлердің саны және аудиторияның өсуі арқылы киберспорт бүгінгі таңда дәстүрлі спорт түрлеріне теңесіп отыр. Әлемдік деңгейде киберспорт дамуының көшбасында тұрған бірнеше мемлекет бар, олардың ішінде Оңтүстік Корея, Қытай, АҚШ, Ресей және Еуропа елдері ерекше орын алады.
Оңтүстік Корея киберспорттың отаны ретінде саналады. Бұл елде киберспорт мәдениет пен өмірдің ажырамас бөлігіне айналды. Оңтүстік Корея әлемдегі ең жылдам интернет желісіне ие және мемлекет заманауи ақпараттық технологияларды дамытуға үлкен мән береді.
Үкімет киберспортты қолдау мақсатында арнайы бағдарламалар мен заңдарды қабылдады. Мысалы, 2000 жылы Кореяның Электрондық Спорт Ассоциациясы (KeSPA) құрылып, киберспортты дамыту және ойыншыларды қорғау мақсатында әрекет етеді. Оңтүстік Кореяның кейбір жоғары оқу орындары киберспорт бөлімдерін ашып, кәсіби дайындық бағдарламаларын ұсынады.
StarCraft және League of Legends ойындарында Кореялық ойыншылар әлемдік деңгейдегі турнирлерде үздік болып табылады.
KOREA’s Faker (Lee Sang-hyeok) секілді ойыншылар халықаралық ареналарда беделге ие болды.
Қытай әлемдегі киберспорт индустриясының көшбасшыларынан бірі болып табылады. Елде киберспортқа көп қаражат бөлініп, мемлекет тарапынан қолдау бар. Қытайда ірі компаниялар Tencent, NetEase секілді алпауыттар киберспорт саласына миллиардтаған қаржы құйып келеді.
Қытайдағы жанкүйерлер саны 500 миллионға жуық, бұл үлкен нарықтық артықшылыққа әкеледі. Үкімет киберспортты экономикалық өсудің жаңа бағыты ретінде қарастырады және ұлттық деңгейде қолдау көрсетеді.
Қытайлық ойыншылар Dota 2 және League of Legends ойындарында үздік нәтижелер көрсетіп, әлемдік турнирлерде жиі жеңімпаз атанады.
Invictus Gaming және LGD Gaming сияқты командалар Dota 2 бойынша "The International" турнирлерінде жоғары орындарда болды.
АҚШ-та киберспортқа деген қызығушылық соңғы жылдары артты. Елде түрлі колледждер мен университеттер киберспортқа арналған бағдарламаларды ұсынады, ал ірі демеушілер мен инвесторлар бұл индустрияға қаржылық қолдау көрсетуде. Amazon, Microsoft, Intel, Google секілді компаниялар киберспорт турнирлерін қолдайды.
Солтүстік Америкада Overwatch League және Call of Duty League сияқты кәсіби лигалар құрылып, кең таралған. Жоғары оқу орындары киберспортқа ресми түрде мән беріп, стипендиялар тағайындайды.
АҚШ-та Fortnite, Call of Duty, және Overwatch ойындары ерекше танымал.
Жас таланттар қатарында Bugha (Kyle Giersdorf) 2019 жылғы Fortnite әлем чемпионатында жеңіске жетіп, әлемге танылды.
Ресей киберспортта елеулі жетістіктерге жеткен елдердің бірі. Бұл елде арнайы академиялар, федерациялар, және кәсіби командалар киберспортшыларды қолдап, оқытады. Ресей үкіметі киберспортты ресми спорт түрі ретінде танып, спортшыларға әлеуметтік және қаржылық қолдау көрсетеді.
Ресейде киберспортты үйрену үшін арнайы оқу орындары мен академиялар бар. Киберспорт қоғамда үлкен қызығушылық тудырады, оны жастардың заманауи мәдениетінің бір бөлігі ретінде қабылдайды.
Ресейлік ойыншылар Counter-Strike, Dota 2, World of Tanks ойындарында жоғары деңгейде өнер көрсетеді.
Virtus.pro және Natus Vincere (Na'Vi) командалары әлемдік аренада жоғары орындарды алып жүр.
Еуропа киберспорт саласында әртүрлі елдердің ойыншыларын біріктіргенімен танымал. Мұнда Германия, Швеция, Дания, Франция секілді елдер киберспорттың дамуына ерекше үлес қосады. Еуропада көптеген елдер арасында киберспортта ынтымақтастық бар, бұл аймақтық турнирлер мен халықаралық командалар құрылымын дамытуға ықпал етеді.
Еуропа мемлекеттері киберспортты қолдау үшін ірі демеушілерді тартып, озық технологияларды қолдануға мүмкіндік береді. Кейбір еуропалық университеттер мен колледждер киберспорт бағдарламаларын ұсынып, жастардың кәсіби дайындалуына жағдай жасайды.
Еуропалық командалар Counter-Strike: Global Offensive (CS: GO) және League of Legends ойындарында ерекше мықты.
Fnatic және G2 Esports сияқты командалар тұрақты түрде әлемдік турнирлерде жоғарғы орындар алып келеді.
Әлемдегі ең мықты елдер арасында киберспорттың даму ерекшеліктері әртүрлі, алайда барлығында ортақ факторлар бар: мемлекет тарапынан қолдау, заманауи технологиялық инфрақұрылым, және қаржылық инвестициялар. Киберспорт индустриясы ғаламдық деңгейде қарқынды дамып, әрбір елдің мәдениетіндегі және экономикасындағы өз орнын тапты.