Қазіргі медицина аурулардың физикалық себептерін жан-жақты зерттесе де, адамның эмоционалдық және психологиялық жағдайы денсаулыққа қаншалықты әсер ететініне мән бере қоймайды. Психосоматика – дене мен жанның өзара байланысын зерттейтін ғылым саласы. Бұл бағыттың негізгі идеясы – адамның ішкі эмоциялары, ойлары мен күйзелістері оның денсаулығына тікелей әсер етіп, түрлі аурулардың дамуына себепші болатынын дәлелдеу. El.kz ақпараттық агенттігінің тілшісі психосоматика мен аурулардың байланысы туралы зерттеп, мәселенің анық-қанығына жетуге тырысты.
Психосоматика дегеніміз не?
Психосоматика – психологиялық факторлардың физикалық денсаулыққа әсерін зерттейтін медицина мен психологияның тоғысқан саласы. Бұл ұғым алғаш рет XIX ғасырда пайда болғанымен, оның ғылыми негіздері XX ғасырда психоанализ бен нейрофизиологияның дамуы нәтижесінде қалыптасты.
Психосоматикалық аурулар адамның стресс, қорқыныш, кінә, ашу немесе шешілмеген ішкі жанжалдар сияқты эмоцияларынан туындайды. Бұл эмоциялар денеде белгілі бір органға әсер етіп, физиологиялық өзгерістерге әкелуі мүмкін.
Психосоматикалық аурулардың пайда болу механизмі
Адам стресс немесе күшті эмоциялық жүктемені бастан өткергенде, оның миы оған қорғаныс механизмдері арқылы жауап береді. Біздің ағзамыз қауіпті жағдайға бейімделу үшін «соғыс немесе қашу» режиміне көшеді. Бұл кезде адреналин мен кортизол сияқты гормондар бөлінеді. Егер стресс ұзаққа созылса немесе шешілмеген психологиялық мәселелер іште сақталса, бұл гормондар ағзаның белгілі бір мүшелеріне теріс әсер етеді, нәтижесінде аурулар пайда болады.
Мәселен:
Психосоматика ғылым ретінде: дәлелдер мен зерттеулер
Психосоматикалық аурулар туралы алғашқы зерттеулерді Зигмунд Фрейд бастаған. Ол көптеген неврологиялық аурудың түбінде психикалық жарақаттар жатқанын анықтады.
Кейінірек американдық дәрігер Франц Александер «Чикаго жетілігі» деп аталатын психосоматикалық аурулардың негізгі тізімін жасады:
Қазіргі зерттеулер де психосоматиканың маңызын дәлелдейді. Мәселен, Гарвард университетінде жүргізілген зерттеулер созылмалы стресс пен жүрек ауруларының тікелей байланысын көрсетсе, Йель университетінің ғалымдары бала кезіндегі эмоционалдық жарақаттардың ересек шақта иммундық жүйеге әсер ететінін анықтады.
Психосоматикалық аурулардың себептері
Психосоматикалық аурулардың негізгі себептері мыналар:
Бала кезінен ата-анасынан жеткілікті махаббат алмаған адам есейгенде өзіне деген сенімсіздік пен жалғыздықты сезінуі мүмкін. Бұл өз кезегінде денсаулыққа әсер етпей қоймайды.
Кейбір аурулардың психосоматикалық себептері
Психосоматикада әрбір аурудың артында белгілі бір эмоциялық себеп бар деп саналады:
Психосоматикалық ауруларды қалай емдеуге болады?
Психосоматикалық ауруларды емдеу тек дәрі-дәрмекпен шектелмеуі керек. Себебі түпкі себеп адамның эмоциялары мен психикалық күйінде жатыр. Сондықтан кешенді тәсіл қажет, оған мыналар кіреді:
Адам өз эмоцияларын танып, оларды дұрыс білдіре білуі керек. Басылған эмоциялар денсаулыққа зиян келтіретінін түсініп, оларды дұрыс шығару маңызды. Бұл үшін:
Кейде адам ішкі жанжалдарын өз бетінше шеше алмайды. Мұндай жағдайда психотерапевт немесе психологтың көмегі өте маңызды. Психотерапияның тиімді әдістері:
Стресті бақылау – психосоматикалық аурулардың алдын алудың негізгі жолдарының бірі. Бұл үшін:
Физикалық белсенділік эндорфиндер деңгейін арттырады, бұл адамның көңіл-күйін көтеріп, психикалық жай-күйін жақсартады. Әсіресе:
Психикалық күй тамақтануға да байланысты. Омега-3 май қышқылдары, магний және В дәрумендері жүйке жүйесін нығайтады. Тәттілер мен зиянды тағамдарды шектеген жөн, себебі олар стресс деңгейін күшейтеді.
Адам өмірінде баланс пен үйлесімділік болуы керек. Бұл үшін:
Аурулар мен эмоциялардың байланысын зерттеген ғалымдар кімдер?
Психосоматиканы дамытқан көптеген ғалым бар. Олардың зерттеулері эмоцияларымыздың денсаулыққа қалай әсер ететінін жақсы түсінуге көмектесті:
Эпигенетика және психосоматиканың байланысы
Қазіргі ғылым психосоматиканың жаңа қырын зерттеуде. Эпигенетика саласы біздің гендеріміз сыртқы орта мен эмоциялық күйге байланысты өзгеретінін дәлелдейді.
Мәселен, ұзаққа созылған стресс ДНҚ деңгейінде өзгерістер тудырып, белгілі бір ауруларға бейімділікті арттыруы мүмкін. Бұл - адамның ойлау жүйесін өзгерту арқылы денсаулығына әсер етуге болады деген сөз.
Жан мен тәннің үйлесімін табуға көмектесетін қосымша әдістер
Арт-терапия
Кейде сөзбен жеткізу қиын эмоцияларымыз болады. Сол кезде сурет салу, мүсіндеу немесе музыка тыңдау сияқты шығармашылық әдістер психосоматикалық блоктарды шешуге көмектеседі.
Би терапиясы
Қозғалыс – эмоцияларды шығару тәсілі. Би терапиясы арқылы адамның басылған сезімдерін шығаруына көмектесуге болады.
Тета-хилинг және гипнотерапия
Бұл әдістер адамның терең сана-сезімімен жұмыс істеп, оның түпсанасында жатқан қорқыныштар мен жарақаттарды емдеуге көмектеседі.
Психосоматиканы күнделікті өмірде қолдану
Күнделікті өмірде психосоматиканы өз денсаулығыңызды жақсарту үшін қолдануға болады:
Психосоматика – денеміз бен ойымыздың тығыз байланыста екенін дәлелдейтін маңызды ғылым. Эмоцияларымыз бен санамыздағы күйзелістер денсаулыққа айтарлықтай әсер етеді. Сол себепті ауруларды физикалық тұрғыдан ғана емес, психологиялық жақтан да емдеу маңызды.
Дене – жанның айнасы. Егер бір ауру қайталана берсе немесе ешбір ем көмектеспесе, оның түпкі себебін ішкі жан дүниеңізден іздеген дұрыс.
Психосоматика – медицина мен психологияның тоғысқан маңызды саласы. Денсаулық тек физикалық емес, психологиялық факторларға да тәуелді. Адам өзінің ішкі әлемін зерттеп, эмоцияларын бақылауды үйренсе, көптеген аурудың алдын алып, өмір сапасын жақсарта алады.
Ауырып ем іздегенше, аурудың психосоматикалық себебін түсініп, санаңызды сауықтырған әлдеқайда тиімді!