27 Қараша 2014, 07:16
“ Asamble tarihi – ülkenin tarihi, halkin tarihi”
N.A.Nazarbayev
Genç ve bağımsız devlet olan Kazakistan’da 130 küsür halk yaşamaktadır. Her biri kendi gelenek ve göreneklerini koruyarak ülkemizin gelişiminde layıklı katkıda bulunmaktadırlar. Cumhuriyetde onun vatandaşları arasında insanların özgürlük ve haklarına saygı prensiplerine dayanan, milletlerarası birlik ve karşılıklı işbirliğini kuvvetlendiren, ülkenin kendine özgün karşılıklı anlaşma modeli mevcutdur. Bu anlamda Kazakistan topraklarında yaşayan halkların zengin ve çokyönümlü müzik sanatlarının geniş tarihi-kültürel ve sosyal göstergelere dayanan araştırmalarının yapılması beşeri bilim dallarının karşısında duran ana problemlerden biridir. Bu anlamda Kazakistan farklı kültürlerin başarılı birliyini kendinde barındıran nadir ülkedir. Çağdaş aşamada diasporlar tarih, politika, etnoloji, sosyoloji, ekonomi, kültüroloji ve başka bir çok bilim dallarının araşdırma sahasına dahildir. “ Diasporların oluşumlarının ana aşamaları hakkında bilgiler olmadan, onların tarihi içerikleri kaale alınmadan, diasporların tarihi vatanları ile onları kabul eden ülkenin tarihleri arasındakı bağlar kaale alınmadan – bütün bunlar olmadan diasporaların hazırkı durumunun tahlilleri yüzeysel olur, onların gelecek gelişimlerini tahmin etmek ise yeterince esaslı olmaz” [1]. Farklı bölgelerin şartları altında gelişen diasporların özgün müzik sanatlarının öyrenilmesi, birliklerinin hususiyet ve yaşam özelliklerinin, geleneklerin sürekliliyinin, manevi alandaki önceliklerinin, yerli kültürlerin sanatsal geleneklerle karşılıklı ilişkilerinin ve karşılıklı etkilerinin yansıtılması Kazakistan Cumhuriyetinin ilk Cumhurbaşkanı N.A.Nazarbayev’in Kazakistan halklarının Asamblelerinin yaşam ve faaliyyetleri ile bağlı projelendirdiği program sayesinde mümkün olmuşdur.
25 Nisan 2013’te Astana’da geçirilen Kazakistan halklarının Asamblesinin 20. oturumu bu yolda elde edilmiş büyük başarıların açık kanıtıdır. Kazakistan’da Halkların Birlik Günü çerçevesindeki konuşmasında Cumhurbaşkanı bunları söylemişdir: “ Bu yıllarda Asamble reşit olmuş, milletimizi en önemli genel vatandaş enstitüsüne çevrilmişdir. Kazakistan etnik çatışmalardan özgür bölgeye çevrilmişdir. Milletler arasındaki barış ve uyum sayesinde ekonomik, sosyal-politik reformlar başarıyla uygulanmışdır. Barış ve huzur her evde hüküm sürmekdedir. Bu ise bizim Sizinle çalışmalarımızın, Asamblenin işinin en önemli neticesidir. Bu gün Asamblenin genellikde Kazakistan halkı, tüm on yedi milyon olmasını iddia ede biliriz. Bu gün Asamble istikrarın ve genel birliğin güvenilir, sağlam temelidir. Yeni şartlar altında Asamble gerçekten tüm vatandaşlara, tüm halka aid, politikanın etkisinde uzak olmalı. O, BM Teşkilatı, AGİT ve AİGK tarafından tanınmaktadır. Asamble tüm halkın temsilcisidir. Kazakistan’da bağımsızlık yılları müddetince hiç bir kavim kendi dilini yitirmemişdir. Biz Assurlar, Ritutullar, Laklar ve bir çok başka küçük etnik grupların bile kültürel gelişimi için bütün gerekli şeyleri yaratıyor ve hassaslıkla koruyoruz. Tolerans bizim cemiyyetimizin güçlendireceğimiz,koruyağımızve gelecek nesillere de öğtereceğimiz manevi ölçüsüdür’’ [2]. Cumhurbaşkanını başçılık etdiği Kazakistan halk Asamblesi ve düzgün stratejili devlet politikası topraklarımızda yaşayan her bir milletin siyasi doğruluk, hoşgörü, birlik, dostluk,karşılıklı barış ve saygı içinde yaşamasını temin eden en önemli yegane yapılandırıcı ve düzenleyici temelde birleşmişdir.
1 Asya’da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı
“Şimdi bizim devlet gerçekten benzersiz bir fonskyonu geçekleştiriyor: bütün milletlerin adil ve beraber gelişimini sağlıyor, onlar ise Kazak kültürünün yeni taraflarını belirliyorlar. Milli medeniyyetlerin birliği yeni kültürel fenomenin yaranması için temel rolunu oynuyor. Kazakistan milletlerarası pozitif deneyimleri ile bütün dünyada tanınan bir ülkeye ve 21. asır millet politikasının kendine özgen standartına çevrilmiştir” [3, s.3].
Diasporların kültürlerinin araştırılması çağdaş Kazakistan medeniyyetinin milli ve diğer milletlere ait, metropol ve diaspor kültür diyaloglaları, bize miras kalmış ve yeni, Doğu ve Batı kütlürlerinin karşılıklı etkileşimini gibi karşısında duran en güncel ve önemli soruların koyuluşunu ve çözümünü öne sürüyör. İlk olarak bu işlem Kazak topraklarının çokmilletliliğine dair derin bilgilerin yaranmasına yol açıyor. Ülke topraklarında var olan diasporların yaranma ve gelişim meslelelerini araşdırma şüphesiz ki ilmi ve sosyal-politik anlam taşıyor.
Bu makale Kazakistanda yaşayan Koreli diaspora üyelerinin müzik kültürlerinin oluşum ve faaliyet süreçinin araştırılmasına dair ilk girişimlerden biri olmaktadır. Bu makale çerçevesinde bu sahada yapılan faaliyeti izlemek ve kültürü öyrenilen milletin parlak üyelerinin faaliyetlerini esas göstergelerini araştırmak mümkün olmuştur. Kore kültür merkezlerinin işini organize eden Kazakistan Korelileri Derneğinin (KKD) önemli emeğine dikkat yöneltmek gerekir. Onun faaliyetinin önceliğini Kore dilinin, halk gelenek ve göreneklerinin canlandırılması, tarihi köklerinin araştırılması, özgün Kore kültürünün, sanatının, edebiyyatının gelişdirilimesi, Kazakistan Korelilerinin hukuki haklarının ve menfaatlarının korunması, halklar arasındakı dostluğun güçlendirilmesi, uluslararası kültür ve ekonomik bağların gelişdirilmesi teşkil ediyor.
Bununla aynı zamanda amatör sanat grupları yaratılıyor, cumhuriyet kültür ve sanat festivalleri geçiriliyor, Kore ressam ve bilim adamlarının işlerinden ibaret sergiler organize ediliyor. Derneğin inisiyatifiyle “ Sovyet Kazakistan Korelileri”, “ Kazakistan Korelileri Bilim, Teknoloji ve Sanatda”, tarihi makale olan “ Kazakistan Korelileri”2 adlı ansiklopedik rehber hazırlanmış ve yayınlanmışdır. Kazakistan Korelilerinin Kazakistandaki 60. yılına “ Kazakistan Korelileri: resimli hikayeler” adlı rus, kore ve ingilis dili olmak üzere üç dilde kitap hasredilmiş, 70. yıldönümüne ise parlak resimli, popüler “Kore Gelenek ve Gürenekleri” isimli kitap adanmışdır// Derleyen Çoy Engın, Yan Von.
Kazakistan korelileri bir çok faaliyet sahasında çok aktifler. Onlar arasında bir çok aktifist-cemiyyetçiler, bilim adamları, ekonomistler, sanat adamları ve başka mesleklere aid bir çok insan var. “ Sinxançxon” (Yeni Kore Kasabası) kulüp derneğinin haklı olarak atası sayıldığı müzik tiyatrosu çok ünlü.
Tarihen öyle olmuşki Kore diasporunun kültür merkezi Devlet Kore müzik ve komedi tiyatrosu olmuş. Bu yer artık dördüncü nesil halk sanatçılarının ve tiyatro işçilerinin çalıştığı benzersiz yaratıcı organizmadır. Eylül 2012’de Kazakistan Cumhuriyeti Kore tiyatrosunun 80. Yılı tamamlanmışdır. Tiyatroda 500 cıvarında oyun sahneye koyulmuş ve konser yapılmışdır. O, muhteşem geleneklerini, sürekliliyini, büyük yaratıcı gücünü korumuşdur. Koreliler kendi milli tiyatrolarına sahib olmaktan gururlanıyorlar. Korelilerin kitle halinde yaşadıkları Japonya, ABD,
“İkinci Vatanım” ve “ Kazakistan Korelileri” isimli 6 bölümlü belgesel yapılmış. Kazakistan Korelilerine Ust-Kamenogorsk şehrinde yerli diyarşünaslık müzesinde ve Uştobe şehrinde tarihi-etnografik ekspozisyonlar hasredilmiş.
Malezya, Singapur’da, çok sayda Korelilerin yaşadığı Çin’de bile Kore Devlet Tiyatrosu bulunmamaktadır.
Bir çok farklı prestijli yayınlarda, ansiklopedilerde ve monoglafilerde adları geçen Kore oyuncuları, müzisyenleri, şarkıcıları Kazakistan tiyatro ve müzik sanatının gelişeminde büyük katkıda bulunmuşlar. Onlar arasında Sovyetler Birliği halk sanatçısı Kim V.E (oyuncu, yönetmen, senarist), Kim G.S (klassik gitarcı, besteci, bir çok şarkının yaratıcısı) var. O, ünlü Sovyet caz grupları olan “Zvozdçka”, “ Sintez” ( N.Nurmuhammedovla birlikde) ve Kore “ Kaygım" ve “Çen-Çun” gruplarının geçmiş solisti olmuştur. Bir klassik besteci gibi onun adı “Rusya ve Sovyetler birliğinde Klassik Gitar” ansiklopedisinde geçmektedir. Kim G.S bu eserlerin yaratıcısıdır: “ Kore Şarkıları Mevzusunda Müzik Fantazileri”, “ Vatan Hakkında Şarkılar Mevzusunda Variasyonlar”, “Gitar için Etüt ve Şarkılar” ve s.. onun şarkıları R.Rımbayev, Laki Kesoğlu gibi Kazakistan halk sanatçıları,Georgiya Sona ve Mun Gon Dya gibi Kore şarkıcıları tarafından Kazakistan ve onun sınırlarında uzaklarda okunuyor.
Şin Vladimir İlyiç - “ Vatan” korosunun rehberi – 87017217871
Lim Pavel – 2908456
Padengel (İpek Yolu) – koro
Pak San Von – 383068, 87057150002
Han Yakov Nikolayeviç – 87017561717 ( tiyatro Vladimirin Oğlu)
Kim Nikolay Hvanoviç (HAKAK) – Kazak-Kore bilim cemiyyeti 87019329014
Çoy Tatyana Sergeyevna ( tiyatro) - 87017389578
Kim Zoya (şarkıcı)
Kim German Nikolayeviç (tarih ilimleri doktoru) – 87029878610
Hegay Stanislav (Lyudmilanın annesi) – 87014146341
Kim Vladimir Vyaçaslavoviç
Kore pop müziği Pak En Din ve Ten İn Muk gibi bestecileri yetişdirmiş. İlk aşamada onun gelişimindi En Sen Nen Ve Kim Hyaun önemli rol oynamışlar. Onlar içeriğinde Kore halk şarkılarının, dansların, vokal- koreografik kompozisyonların, hiciv, mizah ve konferansların bulunduğu konser programları hazırlıyorlardı. En Sen Nepanı modern Kore şarkılarının yaratıcısı gibi tanıtmak mümkün. Onun “ Tohumları Neşeyle Sep” ve “Ekspresi” isimli şarkıları dinleyiciler arasında büyük popülerlik kazanmışdır.
Kore müziğinin propagandasında “Ariran” topluluğunun sanat rehberi, Kazakistan Sovyetinin Devlet sanatçısı Kim Vladimir A. ve tiyatronun baş kondüktörü E. Boguşevskiy büyük işler görmüşler. 1968’de tiyatroda yaratılan topluluk seyircilerin beğenisini toplamışdır. Topluluk Rusya, Ukrayna, Gürcüstan, Ermenistan, Azerbaycanın, Moldova şehirlerinde başarıyla turnelere çıkmış ve özgün Kore müziğini tanıtmışdır. Modern Kore dans sanatının gelişiminde halk sanatçısı Kim Rimma İ. büyük katkıda bulunmuşdur.
Ten Çu ve Vladimir Strotskiy-Pak Kazakistan besteciler okulunun popüler isimleri olarak bilinmektedirler. Bu besteciler ister ülkemizde isterse de yurt dışında tanınıyorlar. Onların yaratdıkları eserler ister amatör isterse de profesyonel dinleyicilerin dikkatlerini kendilerine çekiyorlar.
İsimleri geçen ustaların yaratıcılıkları modern Kazak müziğinin parlak ve ilginç sayfalarından biridir. Derin vatanperverlik hisleri, yüksek profesyonellik ve modern bestecilik tekniklerine sahiplenmeleri Kore bestecilerinin faaliyetlerinin farklı devirlerinde çokyönlü yaratıcılığında kendi topraklarını,onun doğasını,eserlerinde Kore geleneksel müziğinin en ince renklerini yansıtmasında kendisini gösteriyor. Onlarda melodik çizgilerin özgün desenleri, milli ritmik figürler geniş şekilde kendini gösteriyor, tüm zenginliğini,özgünlüğünü ve akıcılığını açıyor.
Besteci, müzikolog, öğretmen Ten Cu, 1958-ci yılda Moskova devlet konservetuarında A.N.Aleksandrovun yanında bestecilik okulunu bitirmiş, 1977-de doçent olmuş, 1978-de B.G.Erzakoviçin rehberliği ile tez yaparak sanat tarihi adayı olmuş. Almatı şehrinde yaşamaya başladığı andan o farklı yönlerde çalışmaya başlamış, kendineyetme, geniş bilgileri, bitmeyen çokyönlülüğü, yorulmaz hırsı ile, ve gerçekten sonsuz çalışkanlığı ile kendine hayran ediyordu. Yazdığı eserlere örnek olarak “Pyongyang” kantatını, “Taze Sabah Ülkesi” semfonik eserini, “ Dramaktik Süit” isimli süiti, “ Hasat Bayramı”, “Ekim Alev”, “ Traktorörcü Kiz” isimi şarkılarını göstermek mümkün. Onun çalışmalarıda Kore halk tınılarından doğan milli renkler, orkestra tipli hormonik ve polifonik yazılımıyla diğerlerinden seçiliyor [6].
Ten Cu “ Kore Tarihi Şarkıları” (1973), “ Ariran Grupunun Lirik Kore Şarkıları” ve “ Sovyet Korelilerinin Yeni Şarkı Türleri” (1976) gibi bir sıra ilmi araştırmalar yayınlamış, Cumhuriyet Kore Müzik ve Dram Tiyatrosunun oyunları için besteler yapmışdır. Müzik folklor araştırmacısı gibi o her zaman aktif. O Kazakistan ve Orta Asyada Kore folkloruna ait 1000 cıvarında eski ve çağdaş eseri banda kaydetetmişdir.
Son kırk yılda onun faaliyetinde semfonik tarzdakı meyillerin ve yaratıçı arayışın arttığını görmek mümkün. Fikir- şekil konseptinin derinleşmesi, modern bestecilik tekniklerinin kullanılması, temelinde millilik olan ve psikolojik olarak zor anlaşılan müzik dili ile içeriğindeki felsefi yaklaşımı onu farklı kılıyor. Bu tarzda yazan bir kaç renkli Kazak bestecilerinin eserlerinin içerisinde en geniş çaplı ve programlı olanı Kore bestecisi Ten Cu’nun 5 bölümlü “ 11.09.1937 17:30 STALİN” isimli semfonik orkestra için yazılmış dramatik süitini vurgulamak gerekir. Bu eserde sürgün yıllarında Korelilerin trajik talihi yansıtılıyor. Bölümlerin isimleri eserin duygusal ruh halini detaylı anlatıyor – “ Emir ve Heyecan”, “ Çaresizlik”, “Vatan Hatıraları”, “ Kırgınlık”, “Ağlayış”.
Orta nesile aid Kore diasporu bestecilerinde olan V.Strotskiy-Pak çokyönlü biri. Onun eserleri farklı müzik türlerini kendinde barındırıyor – dramatik oyunlar ve filmler için yazılmış müzikler, pop müzikleri, çok sayda caz kompozisyonları. Tüm faaliyeti boyunca bestecinin eserleri arasında insan sesi için yazılmış eserler büyük pay sahibi. Bununla birlikde sanatçının hesabında çok sayda farklı müzik aletlerinden ibaret orkestralar için yazılmış enstrümental parçalar mevcut. Ancak, V.Strotskiy-Pak’ın tarz farklılığına rağmen faaliyetinde semfonik müzik tarzı şüphesiz ki sanki milli renklere sahib müziğin yarandığı laboratuvar misali daha ağır basıyor.
Doğu ve Batı kültürünün ince etkileşimini, modern beste teknikleri yorumu, orijinal tarzın yaradılmasında temel dayanağı Kazak-Kore halkının milli medeniyyetidir. “Strotskiy-Pak’ın faaliyet metodunun temelini Doğu-Asya ve Kore müziğinin bir takım özellikleri – tını ve sesçıkarma teknikleri, pentatonik ses dizilimi, ritmik formüller, farkl seslerin birleşimi, Kore müziğinin yapı özellikleri ve ifadenin ve cümlenin başlangıç ve bitişini vurgulamak üsulları ves. tutuyor. Tüm bunlar aynı anda etki ederek bir-biri ile birleşiyor ve Batı teknikleri ile birleşmek için zemin hazırlıyor ki onların seçilmesini de belirlenmiş birleşmelerle uyumunu hesaba katarak besteci yapıyor. Onun için amaç olmayan Batı tekniğiyle çalışmaya başladığı ilk andan itibaren besteci kendi metodunun milli doğasının önemini anlamaya başlamışdır” [7, s. 62].
Kore diasporunu bütünlükle temsil eden bu öncül Kazakistan bestecilerinin faaliyetleri daima hareketdedir ve onların mirasları her zaman yeni fikir ve projelerle tamamlanıyor”.
Böylelikle Kazakistan Korelilerinin tarihi parlak ve trajik sayfaları ile birlikde diasporun ve tüm Kazakistan halkının servetidir.Kazakistan Korelileri tarihi vatanları olan Korenin tarihi, Uzak Doğunun, atalarının göç etdiği Rusyanın, sürgün olundukları yer gibi değil, gerçek vatan olarak kazandıkları Kazakistanın tarihi ile bütünleşmiş kendi tarihlerine sahibler. Zorlu sürgünler ve köçler devrinde Korelileri kabul eden, ve onların sağ kalmaları için yaşam şartları oluşturan Sovyet devletlerinin vatandaşlarının konukseverlikleri farkli devletler arasında yüksek manevi-etik ilişkilerin olasının kanıtıdır. Tüm bunlar Korenin Kazakistanla derin tarihi bağlarının olmasının göstergesi, Kazakların ve Kazakistan topraklarında yaşayan çoksaylı milletlerin zor tarihi şartlardan yüksekde durmasının kanıtıdır. Şaşırtıcı değil ki tam olarak da bu devirde Kore tiyatrosu, “Senbon” gazetesi, Kore Öğtermenler Universitesi ve meslek okulu ve Kore dilinde kitaplar Kazakistana gelmiş ve bu da Kore aklının göstergesi olmuşdur. Minnettar Koreliler şerefle kendi kaderlerine düşen ıstırapları sineye çekerek ellerinden geleni yapmış, bağımsız Kazakistan Cumhuriyetinin çiçeklenmesi adına sosyal sabitliyi ve milletlerarası birliyi güçlendirerek ülkenin gelişiminde katkıda bulunmuşlar ve bulunuyorlar. Zaman şartlarındakı değişimlere rağmen nesilden nesile geçerek onlara miras kalan kültürel serveti korumayı ve artırmayı başarmışlar. Bu özellikle Kazakistan’da yaşayan Kore diasporunun müzik sanatına ait edilmelidir. İster folklor, isterse de modern müzik eserlerinde bu milletin trajik tarihi gerçeklikleri, müzik-şiir tarzlı efsaneler ve halk şarkılarının lirikliği yansıtılmışdır. Kültürel yönlerinin araştırılması bakımından bu diaspor müzikologların karşısında geniş ufuklar açıyor ki, zannımızca yakın yıllarda bu iş tam anlamında tamamlanacaktır.
Kaynaklar:
Caşanlo R.E “ Dungan Tarihi Hakkında Makaleler”. Almatı: “ Lem yayınevi”, 2011. – s.308
Kazakistan Cumhurbaşkanı N.A.Nazarbayevin Kazakistan Halkı Birlik günü konuşmasından. Nisan 25, 2013
Şeriyazdanova K. “ Barış ve ittifak”. “Kazakistan Gerçekleri “ 03.07.2010
Kazakistan Cumhurbaşkanı N.A.Nazarbayevin Korelilerin Kazakistandaki 60. yılına ithaf edilmiş törenindeki konuşmasından, 10 ekim, 1997
İnternet. E-mail: info.akka@gmail.com
Erkibayeva A.M. “Vladimir Strotskiy-Pak. Bestecinin portresi”. 6m041100 n.-lu yüksek lisans uzmanlık kazanmak için yapılmış tez
“Kazakistan Bestecileri ve Müzikologları”. Sovyet Kazakistanı besteciler ittifakının rehberi. Alma-Ata: Öner, 1983. S. 129
Sanat tarihi adayı,
Doçent, M.O.Auezova adına
Edebiyyat ve Sanat Enstütüsü
Müzikbilim Şübesinin rehberi
Musagalova G.J