Өткен жылы міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) жарналары төленген қазақстандықтардың саны 16,4 миллион адамды құрады. Соның ішінде 12,5 миллион адам медициналық көмек алды. Ендеше, бүгін медициналық көмекке кімдер жиі жүгінгенін анықтап көрейік, деп хабарлайды El.kz ақпарат агенттігі.
Негізгі жайттар:
Еліміздің Денсаулық сақтау министрлігінің мәліметінше, 2023 жылы 16,4 миллион қазақстандық (халықтың 82,4 пайызы) МӘМС жүйесімен қамтылды, бірақ тек 12,5 млн адам медициналық көмек алған. МӘМС-ке ең көп жарналарды (806 миллиард теңге) жұмыс істейтін азаматтар салды, дегенмен медициналық қызметтердің негізгі тұтынушылары – зейнеткерлер мен балалар. МӘМС жүйесі сақтандырылушыларға құны олардың жарналарының сомасынан бірнеше есеге асатын қымбат медициналық қызметтерді алуға мүмкіндік беретіні анық, алайда пациенттер қызмет көрсетудің қолжетімділігі мен сапасына қатысты проблемалардың көптігіне шағым айтады.
Қазақстан тұрғындары міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) жүйесі шеңберінде тегін медициналық көмектің толық көлемін ала алады. Бірақ МӘМС жүйесінде сақтандырылу үшін тұтынушы үшін жарналар мен аударымдар төленуі тиіс. Жалдамалы жұмыскерлер үшін төлемдерді жұмыс беруші төлейді, 15 жеңілдік санатына ие өкілдер үшін жарнаны мемлекет енгізеді, оларға жатпайтын МӘМС жүйесінде сақтандырылғысы келетін жұмыспен қамтылмаған азаматтар жарналарды өз бетінше де төлей алады.
Nur.kz мәліметінше, жарна төлейтіндердің барлығы бірдей өздеріне тиісті медициналық қызметтерді пайдалана бермейді екен. Бұған 2023 жылғы мәліметтер бойынша МӘМС жүйесінде тұтынушының портретін бөліскен Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының (ӘМСҚ) ақпараты дәлел болса керек. Мәселен, былтыр халықты қамту 16,4 миллион адамды немесе 82,4%-ды құраған – бұл ӘМСҚ-ға жарналар мен аударымдар түскен азаматтар саны. Ал МӘМС шеңберінде медициналық көмек алған тұтынушылар саны 12,5 миллионды құрады, оның ішінде:
9,5 миллион адам 794 миллиард теңгені пайдаланған – бұл жеңілдетілген санатқа жататындар, атап айтқанда, зейнеткерлер мен балалар;
2,6 миллион адам 180 миллиард теңгені пайдаланған – бұл жалдамалы қызметкерлер, жеке кәсіпкерлер (ЖК) және азаматтық-құқықтық сипаттағы шарт (МЖӘ) бойынша жұмыс істейтіндер;
0,4 миллион адам 92 миллиард теңге пайдаланған – дербес төлеушілер және биыл күшін жойған бірыңғай жиынтық төлемді (БЖТ) төлеушілер.
Бұл ретте МӘМС үшін бір жыл ішінде ең көп жарналар мен аударымдарды жұмыс істейтін қазақстандықтар төлеген – 806 миллиард теңге. Мемлекет жеңілдікті санаттар үшін 392 миллиард теңге, ал дербес төлеушілер өздері үшін 10 миллиард теңге төледі. Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының дерегінше, жүйенің негізгі донорлары 30 жастан 60 жасқа дейінгі еңбекке қабілетті тұрғындар болып табылады. Бірақ көмекті көбірек зейнеткерлер мен балалар алады екен.
Осылайша, Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорында жинақтаушы шот болғандықтан, барлық қаражат «ортақ қазандыққа» түседі, ал жарналардың мөлшері көрсетілген медициналық көмектің көлеміне әсер ете алмайды.
Қор сонымен қатар осы жүйені сипаттайтын мысалдар келтірді. Айталық, өткен жылы 33 051 теңге сомасына аударымдар мен жарналар салған жұмыс істейтін әйел бедеулік бойынша есепте тұрды. Медициналық көрсеткіштер бойынша МӘМС шеңберінде оған экстракорпоралдық ұрықтандыру (ЭКҰ) жүргізілді және оның жалпы құны 1,4 миллион теңге болды, яғни ол жасаған төлемдерден 44 есе артық қызметтер көрсетілді.
Тағы бір мысал мынадай, жүректің ишемиялық ауруы бар жеке кәсіпкер өткен жылы жүйеге 30 710 теңге үлес қосты. Осы кезеңде оған жүрекке екі рет ота жасалды және жалпы сомасы 1,27 миллион теңгеге басқа да медициналық көмек көрсетілді, бұл МӘМС жарналарынан 41 есе көп. Осылайша, МӘМС жүйесінде сақтандырылған қазақстандықтарға, оның ішінде ӘМСҚ жеткізушілері болып табылатын жеке клиникаларда қымбат қызметтердің өзі тегін көрсетілуі тиіс.
«Сақтандырылған» мәртебесі бар тұтынушыларға медициналық ұйымдар тегін көмек көрсетуден бас тарта алмайды. Сөйте тұра МӘМС жүйесін тұтынушылар қызметке қосымша ақы төлеуді сұрайтын немесе медициналық қызмет көрсетуден бас тартатын және т.б. талап ететін мамандардың, біліктілігі төмен дәрігерлердің көптігіне, сонымен қатар қызметті ұзақ күту керектігін айтып жиі шағымданады.
Бірақ медициналық ұйымдардың өздері пациенттер санының артуына мүдделі, өйткені ӘМСҚ оларды қызмет көрсету фактісі бойынша ғана қаржыландырады. Көбірек ақша алу үшін кейбір жосықсыз жеткізушілер жалған, яғни дәлелденбеген қызметтерді есептеп жіберетін кездер болады, тиісінше олар жазаланады. Сондықтан, жоғарыда сипатталған бұзушылықтарға тап болған жағдайда, МӘМС жүйесінде сақтандырылған қазақстандықтар тегін медицина алу құқығын қорғауы керек.
Сіз құқықтардың бұзылғаны туралы хабарлауға немесе қосымша сұрақтар бойынша 1414 бірыңғай байланыс орталығына қоңырау шалуыңызға болады.