Жаһандану, технологияның дамуы, буын ауысуы және олардың басым қалауы, COVID-19 пандемиясы стандартты емес жұмыспен қамту нысандарының қарқынды өсуіне серпін берді. Дәстүрлі жалдамалы жұмыспен қамту еркін табыс экономикасына немесе еңбек нарығының ажырамас бөлігіне айналған фриланс қызметіне ауысады. Еңбек ресурстарын дамыту орталығының мамандары талдау жүргізіп, 2021 жылы Қазақстанда қанша фрилансер ресми жұмыс істегенін анықтады, деп хабарлайды El.kz ақпараттық агенттігі.
Бүгінгі таңда әлемде ғана емес, Қазақстанда да фрилансерлік қызметтер нарығының нақты көлемін бағалау өте қиын, көптеген фрилансерлер назардан тыс қалады, мысалы, шетелдік компаниялар үшін жобаларды орындау. Дегенмен, бұл нарық қарқын алуды жалғастырады, өйткені бұл фрилансерлер үшін ыңғайлы және жұмыс берушілер үшін тиімді. Кейбір фрилансерлер бұл жұмыс стилін таңдайды, өйткені олар автономия мен икемділікке тартылады. Басқалары экономикалық жағдайлар мен еңбек нарығының жағдайларын басшылыққа алады.
Сарапшылар осы айда осы жұмыс берушіден әлеуметтік аударымдар болмаған кездегі қазақстандықтарда міндетті зейнетақы жарналарының болуына талдау жүргізе отырып, 2021 жылы Қазақстанда 1 млн-нан астам адам фрилансер болып жұмыс істеді деген қорытындыға келді. Сонымен қатар, фрилансерлердің 78%-ы мұндай жұмысты жалдамалы жұмыспен біріктірді.
Қазақстанда фрилансерлердің айлық орташа саны 255,8 мың адамға жетті. 2021 жылы фрилансерлердің 48% – ы тек бір жұмыс берушіде, 18% – ы екі, 10% - ы үшеуінде жұмыс істеді. Фрилансерлердің негізгі бөлігі білім беру, сауда салаларына (15% - дан), сондай-ақ мемлекеттік басқару және әлеуметтік қамсыздандыру секторына (13%) тиесілі.
Орташа табыс 124 мың теңгені, медианалық табыс 65 мың теңгені құрады. Бұл шарт бойынша сыйақы мөлшері аз адамдардың көп екендігін көрсетеді. Бұл ретте ең жоғары табыс кәсіптік және ғылыми қызмет салаларына (орташа табыс 211 мың теңге және медианалық табыс – 111 мың теңге), тау-кен өндіру өнеркәсібіне (209 мың және 149 мың теңге), ақпарат пен байланысқа (188 мың және 93 мың теңге) тән.
Өңірлерге қатысты жиынтығында Алматы, Астана және Шымкент қалаларына барлық фрилансерлердің шамамен 41%-ы келеді, оның ішінде тек Алматыда-22%.
«Көптеген ұйымдар фрилансерлерді белгілі бір жобаларға тартады, бұл оларға белгілі бір дағдылары бар жұмысшыларды іріктеу мен жалдаудың ұзақ процесін болдырмауға мүмкіндік береді. Осының арқасында бизнес персонал мен инфрақұрылым шығындарын азайтады. Фрилансер ретінде сіз нарықтағы біліміңіз бен дағдыларыңызға сүйене отырып, қашан жұмыс істеу керектігін, қайда жұмыс істеу керектігін, кіммен жұмыс істеу керектігін және жұмысыңыздың қанша тұратынын шеше аласыз. Алайда, еркін жалақы алатын қызметкерлер көбінесе әлеуметтік қорғау жүйелерінен тыс қалады, әдетте дәстүрлі жұмыспен қамту шеңберінде берілетін еңбек құқықтарында, мысалы, жыл сайынғы демалыстар, ауруханалық демалыстар, біліктілікті арттыру және т.б. шектеулі», – деп атап өтті Стратегия департаментінің директоры Ұлпан Шегенова.