Курстық жұмыс пен дипломдық жұмысы – студенттердің теориялық білімдерін тәжірибеде қолдана отырып, ғылыми зерттеу дағдыларын қалыптастыруға арналған маңызды жобалардың бірі екені сөзсіз. Бұл жұмыстар жоғары оқу орындарының оқу процесінде ерекше орын алады, себебі олар студенттің алған білімін, ойлау қабілетін және зерттеу әдістерін қолдана білуін көрсетеді. Курстық жұмыс белгілі бір тақырыпты терең зерттеу арқылы студенттің ғылыми ізденіс дағдыларын қалыптастыруға бағытталса, диплом жұмысы – студенттің мамандық бойынша соңғы зерттеу жұмысы болып саналады. Осы орайда El.kz ақпарат агенттігінің тілшісі курстық және диплом жұмыстарының жазылу талаптары, ережелері мен құрылымын толық қарастырып, кезең-кезеңге бөліп, түсіндіріп берді.

Курстық жұмыс

Курстық жұмыс – студентті ғылыми зерттеу жүргізуге үйретуге бағытталған шағын теориялық немесе теориялық-практикалық зерттеу. Алайда бұл жұмыстың жүйелі түрде орындалуына қарамастан, курстық жұмыстар студенттер үшін бірқатар қиындықтар тудырады. Курстық жұмысты жазудың ең маңызды элементтеріне назар аударайық.

Курстық жұмысты жазу тәртібі бірнеше кезеңнен тұрады. Әр кезеңді дұрыс орындау курстық жұмыстың сапасын арттырады және оны тиімді жазуға көмектеседі.

Тақырыпты қалай таңдау керек?

Курстық жұмыстың тақырыбын дұрыс таңдау және бекіту – өте маңызды. Студент жұмыстың негізгі мақсатын түсінуі, яғни теориялық білімді тәжірибеде қолдану арқылы зерттелетін мәселелерге шешім табуы керек.

Тақырыпты таңдағанда келесі факторлар ескеріледі:

1. Тақырып бойынша жеткілікті ақпарат пен әдебиет болуы қажет.
2. Ғылыми жетекшінің тәжірибесіне сүйене отырып, зерттеуге лайық тақырыпты анықтауға болады.
3. Студентті қызықтыратын тақырыптар жұмысты орындауға ынтасын арттыруға септігін тигізеді.

Білім алушы тақырыпты кафедра бекіткен үлгілік тақырыптар тізімінен таңдайды. Егер студент өз тақырыбын ұсынғысы келсе, ол пәннің мазмұнына сай болуы тиіс. Бір топта бірнеше студентке бірдей тақырыпты алуға рұқсат берілмейді.

Тақырыпты бекіту үшін студент таңдап алған тақырыбын кафедрадағы курстық жұмыстар журналына тіркеп, аты-жөнін, тақырып атауын, тіркеу мерзімін көрсетіп, қол қояды.

Жетекшімен жұмыс 

Курстық жұмысқа жетекшілік ету барысында ғылыми жетекші студентке келесідей қызметтерді көрсетеді:

1. Кеңес беру: Студентке әдебиеттер таңдау, материалдармен жұмыс жасау, жұмыстың құрылымы мен рәсімделуі туралы кеңестер береді.
2. Жұмыс жоспары мен құрылымы: Курстық жұмыстың бөлімдерін, кіріспе мен қорытындының мазмұнын қалыптастыруға көмектеседі.
3. Жүйелі тексеру: Жетекші жұмыстың әрбір тарауын тексеріп, қажет болса түзетулер енгізеді.
4. Методологиялық кеңестер: Студентке материалдарды жинау, жүйелеу және тәжірибелік бөлімді жазу бойынша кеңес береді.
5. Қосымша әдебиеттер мен нормативтік актілер: Жетекші жаңадан қабылданған нормативтік актілер мен қосымша әдебиеттерді пайдалануды ұсынады.
6. Жұмыс сапасын бақылау: Жетекші жұмыстың орындалуын қадағалап, қажетті жағдайда оны қайта қарауға жібереді.
7. Қорғауға жіберу: Жетекші жұмысты қорғауға жіберу туралы шешім қабылдайды.
8. Қорғалуын бағалау: Курстық жұмыстың қорғалуын тыңдап, оны бағалайды.

Ғылыми жетекші курстық жұмыстың сапалы орындалуын қамтамасыз етіп, студентке бағыт-бағдар береді.

Ақпарат көздерін дұрыс пайдалану

Ақпарат көздерін таңдау және зерттеу курстық жұмыстың сапасына тікелей әсер етеді. Студент жұмысты бастамас бұрын тақырып бойынша негізгі және қосымша әдебиеттермен танысып, олардың зерттеу тақырыбына жақындығын талдауы қажет.

Зерттеу барысында студент:

1. Әдебиеттермен танысу: Энциклопедиялар мен сөздіктерді зерттеп, кейін оқулықтар мен монографияларға өтеді.
2. Ақпарат көздерін таңдау: Жаңа жарияланған мақалаларды, кейін алдыңғы жылдардың мәліметтерін қолданады.
3. Статистикалық деректер: Экономикалық процестерге қатысты мәліметтерді ресми статистикалық жинақтардан алады.
4. Ақпаратты өңдеу: Қызықтырған материалдарды жазып алып, курстық жұмыстың фрагментін жасау үшін өңдейді.
5. Пікірталас мәселелері: Әртүрлі авторлардың пікірлерін қарастырып, өз көзқарасын білдіреді.

Жинақталған ақпараттармен танысқан соң, студент ғылыми жетекшімен тізімді келісіп, пайдаланылатын әдебиеттер тізімін жасайды. Сілтемелерді дұрыс пайдалану және талдау жұмыстың сапасын арттырады.

Курстық жұмыстың мазмұнын қалай құрастырады?

Курстық жұмыс жоспары ғылыми зерттеуді жүйелі түрде жүргізуге көмектесетін маңызды кезең болып саналады. Жоспар курстық жұмыстың негізгі құрылымдық бөліктерін қамтиды, оның ішінде кіріспе, негізгі тараулар, қорытынды және басқа да бөлімдер болады. Әр бөлімде тақырыптың терең талдауы мен зерттеу нәтижелері ұсынылады.

Дұрыс құрастырылған жоспар студентке зерттеу үшін қажетті материалдарды тиімді жинауға және тақырыпты жүйелі түрде ашуға мүмкіндік береді. Ол сондай-ақ ғылыми жетекшінің бастапқы кеңесі ретінде қызмет атқарады, сондықтан жоспарды құруға үлкен мән берілуі тиіс.

Жоспардың жобасын студент ғылыми жетекшісіне ұсынуы керек. Ғылыми жетекші оны қарастырып, қажет болған жағдайда түзетулер енгізуі мүмкін. Курстық жұмыс барысында жоспарға өзгерістер енгізілуі мүмкін, бұл жұмыстың зерттеу бағытына байланысты.

Мазмұнына қойылатын негізгі талаптар

Курстық жұмыстың құрылымдық элементтері болады:

-Титульдік бет;

-Мазмұны;

-Кіріспе;

-Негізгі бөлім;

-Қорытынды;

-Пайдаланылған қайнар көздер тізімі;

-Қосымшалар.

Титульдік бет

Титульдік бет курстық жұмыстың бірінші беті және жұмысқа қажетті ақпараттарды қамтиды.

Онда келесі мәліметтер болуы тиіс:

- Жоғары оқу орнының, факультеттің, кафедраның атауы;

- Курстық жұмыстың атауы;

- Студенттің аты-жөні, тобының нөмірі;

- Ғылыми жетекшінің аты-жөні, лауазымы;

- Жұмыс орындалған қала және орындалу мерзімі.

Титульдік бетте бет нөмірі қойылмайды.

Кіріспе

Кіріспеде зерттелетін мәселенің қазіргі жағдайына сипаттама беріледі. Тақырыптың көкейкестілігі, жұмыстың мақсаты мен міндеттері көрсетіледі. Курстық жұмыстың құрылымы да кіріспеде көрсетіледі. Кіріспе мәтіні екі бетке жазылады.

Негізгі бөлім

Негізгі бөлім үш тараудан тұрады:

Бірінші тарау: Теориялық негіздер, мәселенің әдістемелік аспектілері, шетелдік және отандық тәжірибелерді талдау.

Екінші тарау: Тәжірибелік материалдар мен статистикалық мәліметтер, нормативтік құқықтық құжаттар.

Үшінші тарау: Теория мен тәжірибенің басқа сұрақтары, студенттің ұсыныстары және басқа авторлардың пікірлері.

Әр тарау соңында қысқаша түйіндер мен қорытындылар берілуі тиіс.

Қорытынды

Қорытындыда зерттеу нәтижелері, түйіндер мен ұсыныстар беріледі. Қойылған міндеттердің шешілу деңгейі көрсетіледі. Қорытынды жұмыстың мазмұнын толық сипаттайтын қысқаша және нақты болуы қажет. Қорытынды мәтіні 2-3 бетке жазылады.

Пайдаланылған қайнар көздер тізімі

Қайнар көздер тізімі жұмыстың соңында көрсетіледі. Тізім алфавиттік тәртіппен және нөмірленген түрде құрылуы тиіс. Әрқайсы тек бір рет көрсетіледі.

Қосымшалар

Қосымшалар жұмыстың соңында орналасады. Бұл қосымша материалдар (анықтамалар, кестелер, графиктер) жұмыстың мазмұнын толықтыруға арналған.

Ол қалай рәсімделеді?

Курстық жұмыстың мәтіні мен таңбалық бөлімінің беттері A4 (210 х 297 мм) форматында болуы тиіс. Курстық жұмыс компьютер мен принтерді қолдану арқылы басып шығарылады. А4 форматындағы ақ қағаздың бір жағына, шекара (рамка) салынбай орындалуы қажет. Шрифт – кәдімгі кегль 14, Times New Roman немесе басқа ұқсас шрифт түрінде болуы керек.

Курстық жұмыстың мәтіні келесі өлшемдермен басылуы тиіс: сол жағынан – 30 мм кем емес, оң жағынан – 10 мм кем емес, үстіңгі жағынан – 20 мм кем емес, астыңғы жағынан – 20 мм кем емес.

Курстық жұмыстың жалпы көлемі, иллюстрациялар мен қосымшаларды қоспағанда, қалыпты қағаз парағындағы 25-30 бет арасында болуы керек.

Курстық жұмыстың мәтінінде азат жолдар нақты көрсетілуі қажет. Азат жолдың көлемі 1,27 см болуы тиіс және бұл барлық жұмыс мәтінінде бірдей болуы керек. Жолдар арасы бір жарым интервалды болып, бір бетте 28-30 жол болуы қажет.

Сөздерді автоматты түрде көшіру функциясы қолданылады.

Әрбір тарау жаңа беттен басталуы керек. Егер бөлімдер (пункттер) аяқталмаған бетте орын қалдырса, сол беттің бос бөлігіне мәтінді орналастыруға болады.

Тараулардың, бөлімдер мен пункттердің атаулары мен мәтіндерінің арасы бір интервалды болуы тиіс. Бөлім (пункт) мен мәтіннің арасы бір интервалды, мәтіннің соңғы бөлігі мен келесі бөлімнің (пункттің) арасы екі интервалды болуы керек.

Ескеретін негізі қағидалар

Мәтіннің негізгі қағидалары мен маңызды бөліктері:

1. Мәтіннің мазмұны

Курстық жұмыс нақты, қысқа әрі айқын болуы керек. Мәтіннің барлық бөліктері біркелкі қаріппен басылуы тиіс (қара түсті). Қателерді түзетуге тек ақ бояу және қара сиямен ғана рұқсат етіледі.

2. Қолдануға рұқсат етілмейтіндер:

Қарым-қатынас тілі, техникалық және кәсіпқойлық айналымдарын қолдану.

Бір ұғымға әртүрлі терминдер қолдану.

Орфография ережелеріне қайшы келетін қысқартуларды қолдану.

Цифрлық мәліметтерді немесе статистикалық материалдарды дереккөздерге сілтеме жасамай қолдану.

3. Беттерді нөмірлеу:

Курстық жұмыс беттерінің нөмірі араб цифрларымен белгіленеді. Титульдік бетте нөмір болмайды, ал нөмірлеу екінші беттен басталады. Кестелер мен иллюстрациялар жалпы нөмірлеу құрамында болады.

4. Тақырып атаулары:

         - Тақырыптар бас әріптермен, ортасына жазылады және қою шрифтпен басылады.

         - Тараулардың атаулары нақты, қысқа әрі жұмыстың мазмұнын дұрыс көрсететін болуы керек.

5. Тарауларды және бөлімдерді нөмірлеу:

         - Тараулар араб цифрларымен ретімен нөмірленеді.

         - Бөлімдер тараудың ішінде реттік нөмірмен белгіленеді.

         - Пункттер де бөлімдер шегінде реттік нөмірмен нөмірленеді.

6. Цитаталар:

         Цитаталар автордың мәтінінен дәл және нақты үзінді болу керек. Әр цитата қайнар көзге сілтеме арқылы рәсімделеді. Қос нүктеден кейін келтірілген цитата бас әріптен басталып жазылады.

7. Сілтемелер:

         Қолданылған қайнар көздерге міндетті түрде сілтеме жасалуы керек. Сілтемелер мәліметтің толық атауын, шығу жылын және бетін көрсетіп рәсімделеді.

8. Иллюстрациялар мен кестелер:

         Иллюстрациялар және кестелер мәтіннен кейін орналасады және олар туралы міндетті түрде сілтеме жасалады. Иллюстрациялар араб цифрларымен, ал кестелер тараудың нөмірі мен кестенің реттік нөмірімен нөмірленеді.

9. Ескертулер:

         Ескертулер жұмыстың мазмұнын түсіндіру немесе анықтау үшін қажет болған жағдайда пайдаланылады. Ескертулер мәтіннің немесе кестенің астына орналастырылады.

10. Қосымшалар:

         Қосымшалар жұмыс мәтініне сілтеме жасалған тәртіпте орналасады. Әр қосымша жаңа беттен басталады және реттік нөмірмен белгіленеді.

Жұмысты кафедраға өткізу

Курстық жұмыс ғылыми жетекшіге оның рәсімделуінің дұрыстығын тексеру үшін ұсынылады. Бұл жұмыс сынақ аптасынан кем дегенде 10 күн бұрын тапсырылуы керек. Егер ғылыми жетекші жұмысты тексеру барысында ескертулер жасаса, жұмыс студентке түзетулерді енгізу үшін қайтарылады. Студент ескертулерді түсінбесе, оларды нақтылау үшін ғылыми жетекшімен байланысуы тиіс. Түзетулер енгізілгеннен кейін студент жұмысты қайта тексеріп, грамматикалық қателерін түзетуі қажет.

Курстық жұмыстың соңында пайдаланылған әдебиеттер тізімі көрсетіліп, студенттің қолы қойылады. Жұмыстың аяқталу мерзімі (күні, айы және жылы) міндетті түрде көрсетіледі. Курстық жұмыс бір данада папкаға тігіліп, кафедраға тапсырылады. Ғылыми жетекші курстық жұмыстың соңғы нұсқасын тексеріп, титульдік бетке курстық жұмысты қорғауға жіберілетінін немесе жіберілмейтінін бекітетін қолын қояды.

Курстық жұмысты қалай қорғау керек?

Курстық жұмысты қорғаудың мақсаты – жұмыстың тақырыбын ашу, зерттеу тереңдігін және мәселелерді шешудегі студенттің дербестігін көрсету, сондай-ақ қорытындылар мен ұсыныстардың негізділігін анықтау. Қорғауға дайындық кезінде студент баяндама тезисін құрастырып, иллюстрациялық материалдар (кестелер, диаграммалар, сызбанұсқалар) дайындайды, сондай-ақ жұмыстың маңызды ережелерін мазмұндайды, оның теориялық және тәжірибелік маңыздылығын атап көрсетеді. Қорғау кезінде студент жұмысын қысқаша, айқын және нақты түсіндіреді, зерттеу нәтижелерін дәлелдейді. Студентке сұрақтар қойылуы мүмкін, ол сұрақтарға қысқа әрі дәл жауап беруі керек.

Бағалау нәтижесінде студенттің жұмысы «өте жақсы», «жақсы», «қанағаттанарлық», «қанағаттанарлықсыз» деп бағаланады. Егер жұмыс «қанағаттанарлықсыз» деп бағаланса, студент оны қайта тапсыруы қажет. Курстық жұмыс бойынша алынған баға студенттің жұмысына қосымша ретінде енгізіледі.

Дипломдық жұмыс

Дипломдық жұмыс – оқу жоспарына сәйкес соңғы кезеңде орындалатын жұмыс. Оның мақсаты – теориялық білім мен практикалық дағдыларды жүйелеу, нығайту және оларды нақты ғылыми, техникалық, экономикалық, мәдени мәселелерді шешуде қолдану. Сонымен қатар, студенттің ғылыми зерттеу әдістемелерін меңгеріп, өзіндік жұмысты орындау қабілетін дамытуға бағытталған. Дипломдық жұмыста нақты мамандыққа сәйкес өзекті ғылыми мәселелерді зерттеу нәтижелері көрсетіледі. Жұмыс ғылыми жетекшінің көмегімен орындалып, зерттеулер мен теориялық негіздемелерге сүйенуі тиіс. Осы ретте екінші кезекте оқырман назарына дипломдық жұмысты жазудың талаптарын нақты атап көрсетпекпіз.

Тақырыбына қандай талаптар қойылады?

Дипломдық жұмыс қазіргі заманғы ғылым, техника және мәдениеттің даму деңгейіне және келешегіне сәйкес болуы керек. Жұмыс тақырыбы оның мазмұнын анықтайтын мынадай 5-тармақтағы талаптарға сай болуы қажет.

1. Тақырыпты таңдау барысында нақты өндірістік, білім беру, ғылыми және мәдени мәселелер ескерілуі тиіс. Бұл жұмыстың өзектілігі мен оның практикалық маңыздылығын күшейтеді.
2. Дипломдық жұмыстың тақырыбы студенттің мамандығына және дайындалып жатқан кәсіби саласына сәйкес келуі тиіс. Бұл болашақ маманның алған білімін өз мамандығында тиімді қолдануына ықпал етеді.
3. Дипломдық жұмыстардың тақырыбы жыл сайын кемінде 30%-ға жаңартылып отыруы қажет. Бұл өзгерістерге бейімделуге, жаңа мәселелерді қарастыруға мүмкіндік береді.
4. Техникалық мамандықтар үшін дипломдық жоба орнына ғылыми-зерттеу сипатына ие дипломдық жұмыс орындауға рұқсат етіледі. Мұндай жұмыста есептік және сызу бөлімі болуы шарт.
5. Дипломдық жұмыстың тақырыбы бітіруші курстың басында анықталып, университет ректорының бұйрығымен бекітіледі. Диплом алды тәжірибеден кейін, қажет болған жағдайда, кафедраның ұсынысы бойынша тақырып өзгертілуі мүмкін.

Жазу барысында нені ескеру керек?

1. Ғылыми жетекші: Кафедра әр студентке жетекші тағайындайды, ол профессорлар, доценттер, тәжірибелі оқытушылар немесе мамандыққа сәйкес ғылыми қызметкерлер болуы мүмкін. Жетекші жұмысты орындауға тапсырма беріп, кестені жоспарлауға, негізгі әдебиеттер мен дереккөздерді таңдауға көмектеседі.
2. Күнтізбелік кесте: Жұмыстың барлық тарауларының орындалу мерзімімен кесте құрылып, жетекшімен келісілетін күнтізбелік жоспар жасалады.
3. Кеңесшілер: Қажет болған жағдайда кафедра жекелеген тараулар бойынша кеңесшілер тағайындай алады. Кеңесшілер диплом жұмысының сәйкес бөлімдерін тексеріп, қол қояды.
4. Әдістемелік нұсқаулық: Дипломдық жұмыс басталмас бұрын кафедра нұсқаулық дайындайды, онда дипломға қойылатын талаптар көрсетіледі.
5. Бақылау: Кафедра меңгерушісі жұмыс бойынша есеп беру уақытын белгілейді, бұл кезде студент жетекші және кафедра меңгерушісі алдында жұмыс нәтижелерін көрсетеді.
6. Мазмұны: Дипломдық жұмыс мамандыққа сәйкес әдебиеттерді, теориялық және практикалық мәселелерді қамтиды. Жұмыс шығармашылық идеяларды, зерттеу әдістерін, есептеулерді, тәжірибелер сипаттамасын, талдауларды және техникалық-экономикалық салыстыруларды толық ашу керек.
7. Орындау орны: Дипломдық жұмыс университетте, мекемелерде немесе ғылыми және жобалау ұйымдарында орындалуы мүмкін.

Бұл талаптар дипломдық жұмысты жоспарлы түрде орындауға және оның сапасын қамтамасыз етуге бағытталған.

Дипломдық жұмыстың мазмұны мен құрылымы

Дипломдық жұмыс – бітіруші студенттің мамандығына сәйкес өз бетінше орындаған ғылыми-зерттеу жұмысы немесе жобалық шешім. Бұл жұмысқа белгілі бір құрылымдық талаптар қойылады және ол арнайы көлемде орындалуы керек.

Дипломдық жұмыстың көлемі:

• Жаратылыстану және техникалық бағыттағы мамандықтар үшін: 40-60 бет.
• Әлеуметтік-гуманитарлық бағыттағы мамандықтар үшін: 50-70 бет.
• Гуманитарлық бағыттағы кейбір мамандықтарда жұмыс көлемі 100 бетке дейін жетуі мүмкін.
• Қосымшалар дипломдық жұмыстың (жобаның) жалпы көлеміне кірмейді.

Дипломдық жұмыстың (жобаның) құрылымдық элементтері:

 - мұқаба;

- титул парағы;

 - реферат;

- мазмұны;

- кіріспе;

 - негізгі бөлім;

 - қорытынды;

- пайдаланылған әдебиеттер тізімі;

- қосымшалар.

 Мұқабада:

- дипломдық жұмыс орындалған ұйымның аталуы;

 - студенттің аты-жөні;

- дипломдық жұмыстың тақырыбы;

- жұмыс түрі – дипломдық жұмыс;

- мамандықтың аты мен шифры;

 - қаласы, жылы келтіріледі.

Титул парағы – дипломдық жұмыстың бірінші беті және іздеп табуға қажетті ақпарат көзі. Оған мыналар енгізіледі:

- Жұмыс орындалған ұйым мен кафедра атауы;

- Шектеу грифі (қажет жағдайда);

- Кафедра меңгерушісінің қолы;

- Жұмыс түрі: «Дипломдық жұмыс (жоба)»;

- «Тақырыбы:» сөзімен тақырып атауы;

- Мамандықтың аты мен шифры;

- Сол жағында «Орындаған» сөзі, оң жағында студенттің аты-жөні;

- «Ғылыми жетекші» сөзі, жетекшінің аты-жөні, ғылыми дәрежесі мен атағы;

- Қала және жыл.

Мазмұн  –  кіріспе, негізгі тараулар мен бөлімдер атаулары, пайдаланылған әдебиеттер мен қосымшалар тізімі және оларға сәйкес бет нөмірлері көрсетіледі.

Кіріспе  –  жұмыстың өзектілігі, ғылыми жаңалығы мен маңыздылығы негізделеді, зерттеудің мақсаты мен міндеттері, әдістемелік және теориялық негізі сипатталады.

Негізгі бөлім  –  зерттеу мазмұны, әдістемесі және негізгі нәтижелері тарауларға, бөлімдерге бөлініп сипатталады.

Қорытынды  –  зерттеу нәтижелері бойынша қорытындылар жасалып, қойылған міндеттердің орындалу деңгейі анықталады, нақты ұсыныстар беріледі.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі  –  ғылыми жұмыстарға қойылатын талаптарға сәйкес рәсімделеді.

Қосымша  –  негізгі бөлімде көрсетілмеген, бірақ зерттеуге қатысты материалдарды қамтиды.

Ескерту: Дипломдық жұмыстың мазмұнының нақтылығы мен шынайылығына студент жауапты.

Жобаны қалай рәсімдеген дұрыс?

Дипломдық жұмысты (жобаны) рәсімдеу талаптары

1. Жалпы талаптар:

         - Жұмыс А4 форматындағы қағаздың бір жағына басылады.

         - Қаріп — Times New Roman, 14 кегль, қалыпты стиль, жоларалық интервал — 1.

          - Парақ шеттері: сол жақ — 30 мм, жоғарғы — 20 мм, оң жақ — 10 мм, төменгі — 25 мм.

2. Құрылым:

         - Жұмыс келесі бөлімдерден тұруы қажет: «Мазмұны», «Нормативтік сілтемелер», «Анықтамалар», «Белгілеулер мен қысқартулар», «Кіріспе», «Қорытынды», «Пайдаланылған әдебиеттер тізімі».

         - Әрбір тарау мен бөлім жұмыстың тақырыбын ашады, мазмұны нақты әрі қысқа болуы керек.

         - Тараулар мен бөлімдер араб цифрларымен нөмірленіп, жаңа жолдан басталады.

3. Бет нөмірлеу:

         - Беттер араб цифрларымен төменгі жағының ортасына қойылады, нүктесіз.

         - Титул беті жалпы нөмірге кіреді, бірақ онда нөмер көрсетілмейді.

         - Иллюстрация, кестелер, графиктер жалпы нөмірлеуге қосылады.

4. Иллюстрациялар мен кестелер:

         - Кесте, сурет, диаграмма, схемалар алғашқы рет аталған мәтіннен кейін немесе келесі бетте орналасады.

         - Суреттер мен кестелер нөмірленеді. Мысалы: 1-сурет, 1-кесте.

         - Кестелерге сілтеме жасағанда «кесте» сөзі мен оның нөмірі көрсетілуі керек.

5. Формулалар:

         - Формулалар мәтіннен жеке жолға жазылады, жоғарғы және төменгі жағынан бір бос жол қалдырылады.

         - Нөмірлеу формуланың оң жақ шетіне қойылады, мысалы: (1).

         - Формулаларға сілтеме жасағанда жақша ішіндегі нөмірі жазылады: «…(1) формула бойынша…».

6. Қосымшалар:

         - Қосымшалар жұмыс мәтінінен кейін орналасады және негізгі беттің жалғасы ретінде нөмірленеді.

         - Әр қосымша жаңа беттен басталады, беттің жоғарғы жағында «Қосымша» сөзі көрсетіледі.

7. Қателер мен түзетулер:

         - Жұмыс барысында кеткен қателерді түзету үшін қара сия немесе машиналық әдіспен қайта жазуға рұқсат етіледі.

         - Мекеме, ұйым және фирма атаулары түпнұсқа тілінде жазылады, қажет болса транслитерация арқылы берілуі мүмкін.

Бұл талаптар дипломдық жұмыстың барлық құрылымдық элементтерінің дұрыс орналасуын және мәтіннің анық әрі сауатты басылуын қамтамасыз етуге бағытталған.

Қорғау талаптары

Дипломдық жұмысты қорғау – бұл студенттің жоғары оқу орнын аяқтау барысында алған білімін, зерттеу қабілеттерін және кәсіби даярлығын көрсету процесі. Қорғау бірнеше кезеңнен тұрады, олардың әрқайсында студенттің жұмысына қойылатын талаптар мен тексерулер жүргізіледі.

Қорғауға дейінгі кезеңдер

1. Алдын ала қорғау: Дипломдық жұмыс (жоба) алдымен шығарушы кафедраға ұсынылады. Мұнда студент пен оның ғылыми жетекшісінің (қажет болған жағдайда – ғылыми кеңесшінің) қатысуымен кафедраның ашық отырысы өтеді. Бұл отырыста кафедра мүшелері жұмыстың сапасын, талаптарға сәйкестігін және дайындық деңгейін бағалайды. Алдын ала қорғау нәтижесі кафедра отырысының хаттамасымен рәсімделеді.
2. Ғылыми жетекшінің пікірі: Алдын ала қорғаудан өтіп, талаптарға сай рәсімделген дипломдық жұмыс (жоба) ғылыми жетекшіге беріледі. Жетекші жұмысқа қатысты пікір жазады. Егер жетекші жұмысты қорғауға ұсынса, қол қойып, қорғауға жіберу туралы шешімін кафедра меңгерушісіне ұсынады. Жұмысты қорғауға ұсынбаған жағдайда, жетекші өзінің бұл шешімін негіздеп, тиісті пікір қалдырады.
3. Кафедра меңгерушісінің шешімі: Кафедра меңгерушісі ғылыми жетекшінің пікірі негізінде жұмыс бойынша қорытынды шешім қабылдайды және оны дипломдық жұмыстың титул парағына жазады. Егер жұмыс қорғауға жіберілмесе, бұл мәселе студент пен ғылыми жетекшінің қатысуымен кафедра отырысында талқыланады. Қорытынды шешім ретінде кафедра отырысының хаттамасы университет ректорына бекітуге жіберіледі.
4. Пікір берушіге жіберу: Қорғауға жіберілген дипломдық жұмыс (жоба) сыртқы пікір алу үшін ұсынылады. Пікір берушілер тізімін кафедра меңгерушісі ректордың бұйрығымен бекітеді. Пікір берушілер ретінде өндіріс немесе ғылыми ұйымдар қызметкерлері, басқа жоғары оқу орындарының профессорлары немесе оқытушылары шақырылады.
5. Пікір берушінің пікірі: Пікір беруші жұмыс тақырыбының өзектілігін, жаңашылдығын, практикалық маңыздылығын, жұмыстың толықтығын және оның маман даярлау талаптарына сәйкестігін бағалайды. Пікірде сондай-ақ балл-рейтинг жүйесі бойынша қорытынды баға және студентке сәйкес академиялық дәрежені тағайындау туралы ұсыныс көрсетіледі.
6. Қорғау комиссиясына тапсыру: Ғылыми жетекшінің және пікір берушінің пікірлерімен бірге дипломдық жұмыс (жоба) Мемлекеттік аттестациялық комиссияға қорғалуына бір күн қалғанда тапсырылады.
7. Қорғау процесі: Дипломдық жұмыс (жоба) студенттің таңдауы бойынша қазақ, орыс немесе ағылшын тілінде қорғалады. Қорғау кезінде заманауи техникалық құралдарды, мультимедиялық көрсетілімдерді және электрондық ресурстарды қолдану ұсынылады.

Бұл кезеңдердің әрқайсысы студенттің өз жұмысын жан-жақты көрсете білуіне, қорғауға қажетті дайындықтарын тексеруге және олардың кәсіби құзыреттілігін анықтауға бағытталған.

Диплом жұмысын қорғаудың реті қандай?

Дипломдық жұмыс (жоба) ашық түрде, Мемлекеттік аттестациялау комиссиясының отырысында қорғалады. Комиссия мүшелерінің кем дегенде жартысы қатысуы қажет. Қорғауға студенттер, кафедра оқытушылары, ғылыми жетекші, зерттеу жүргізілген ұйымның өкілдері және басқа да қызығушылық танытқан адамдар шақырылады.

Қорғау уақыты: Әр студентке қорғау процесі үшін 30 минутқа дейін уақыт бөлінеді. Оның ішінде студент 15 минут ішінде өз жұмысын таныстырып, баяндама жасайды.

Талқылау бөлімі: Қорғау барысында қатысушылар дипломдық жұмысқа қатысты сұрақтар қойып, пікір білдіре алады. Комиссия хатшысы қорғау кезінде алынған пікірлерді оқиды. Егер ғылыми жетекші қатысып отырса, өз пікірін білдіруіне болады. Студент барлық ескертулерге толық әрі негізделген жауап беруі қажет.

Бағалау жүйесі: Қорғау нәтижесі балл-рейтингтік әріптік жүйемен бағаланады. Бағалау кезінде студенттің теориялық және практикалық дайындығы, ғылыми жетекшінің пікірі, сондай-ақ пікір берушінің бағасы ескеріледі.

Рәсімдеу және нәтижелерді жариялау: Қорғау нәтижелері мемлекеттік аттестациялау комиссиясының хаттамасына жазылады және сол күні жарияланады.

Бұл ережелер Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2008 жылғы №125 бұйрығына сәйкес анықталған және жоғары оқу орындарында дипломдық жұмысты (жобаны) қорғау тәртібін реттейді.

Студенттерге курстық жұмыс пен диплом жұмысын жазуға арналған кеңесіміз – осы. Жоғарыда берілген ақпараттар білім алушыларға пайдасын тигізеді деген ойдамыз.