«Болашақ» халықаралық стипендиялық бағдарламасының өмірге келгеніне биыл 27 жыл толып отыр. 1993 жылы қараша айында енгізілген президенттік бағдарлама Қазақстанның тәуелсіз даму тарихындағы маңызды компонентіне айналды. «Болашақ» бағдарламасы - бұл шетелдің жоғары оқу орындарында білім алу үшін Қазақстан азаматтарына тағайындалған стипендия.
Бағдарлама жүзеге асырылғаннан бері 6500 студент тек АҚШ пен Ұлыбританиядағы университеттерді таңдаған. Қазақстанның жастары атап айтар болсақ, Гарвардты, Массачусетс технологиялық институтын, Колумбия, Герцог, Джорджтаун, Эмори, Карнеги, Меллон, Индиана университтерін, Вандербилт және басқаларын сәтті аяқтады.
«Болашақ» бағдарламасы жүзеге асқан жылы 100 аспирант өз білімдерін шетелдегі жоғары оқу орындарында толықтыруға мүмкіндік алған. Қазір тек аспирантура (докторантура) ғана емес, магистратураны да көздеген оқы орныңыздан аяқтауға мүмкіндік бар. Бастапқы болашақерлердің көпшілігі гуманитарлық және әлеуметтік ғылымдардың түлектері болған. Бағдарлама 12 жылдың ішінде үш мыңға жуық студентке сырт мемлекеттерден білім алуға мүмкіндік турдырды. Сол жылы кеңейтілген стипендиялық бағдарламаны басқару үшін Халықаралық бағдарламалар орталығы (CIP) құрылды. «Болашақ» бағдарламасына 2008 жылы өзгерістер енгізілді, оған сәйкес ауылдық жерлерден келген студенттерге және мемлекеттік қызметкерлер мен академиктерге арнайы квоталар берілді.
2011 жылы «Болашақ» стипендиясының бакалавр дәрежесі тоқтатылды. Бірақ стипендияны тағайындауға арнайы бағдарламалық тәсіл енгізілді. Бұл тәсіл ұлттық және салалық даму бағдарламаларына сәйкес қалыптасатын кадрларды даярлауға арналған жұмыс берушілердің өтінімдерін талап етеді. Сондықтан мамандарды даярлау белгілі бір аймақтардағы кадрларды іріктеу қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін жүзеге асырылды. Оқуды бітіргеннен кейін мамандар «Болашақ» бағдарламасы енгізілген ұйымда кемінде 3-5 жыл жұмыс істеуі қажет етіледі.
«Болашақ» стипендиясы нарықтың сұранысына сәйкес экономиканың барлық салалары үшін мамандар ұсынады. Соның ішінде: бизнес, халықаралық қатынастар, құқық, ғылым, машина жасау және басқа да маңызды салалардағы білікті қыметкерлерді даярлауға арналған.
Біріншіден, бұл мемлекеттегі білімді де, білікті жас азаматтардың әлеуметтік-экономикалық мүмкіндіктерін дамыту болып есептеледі. Көптеген стипендиаттар үшін «Болашақ» бағдарламасы әлемнің үздік университеттерінде білім алудың жалғыз мүмкіндігін ұсынады.
Тағы бір айта кетерлігі - «Болашақ» стипендиясы Қазақстандағы білім беру процесінің ішкі көрінісін қамтамасыз етеді. Стипендия үлкен халықаралық деңгейдегі әлемнің назарындағы бағдарлама. 2014 жылы Майамиде өткен Going Global халықаралық конференциясында еліміздегі «Болашақ» бағдарламасын «Әлемдегі ең жақсы стипендиялық бағдарлама» ретінде таныған болатын. Ресей өз кезегінде шетелде мамандар даярлау үшін «Болашақ» бағдарламасының тәжірибелерін қолданысқа енгізген еді. Сондай-ақ, Қытайдың Ұлттық зерттеу қоры, Польша, Малайзия және Украинаның әртүрлі ұйымдары «Болашақ» бағдарламасының тетіктерін үздіксіз зерттеп келеді.
Болашақ стипендиаттары шетелде Қазақстанның оң имиджін қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. Олар қазақстандық жастардың ғылыми және оқытушылық құрамын, мемлекеттік қызметшілерді, инженерлік және медициналық кадрларды ұсынады.
Осы жылдар ішінде «Болашақ» стипендиясы көптеген өзгерістерге ұшырағанын білеміз, соңғы толықтырулар 2013 жылы енгізілген болатын. «Болашақ» бағдарламасына үміткерлеге берілетін санаттар кеңейтілді. Бүгінгі таңда мемлекеттік қызметкерлер, академиялық және медициналық қызметкерлер, инженерлер және техникалық қызметкерлермен қатар, өнер және БАҚ саласының мамандары да стипендия алуға мүмкіндігі бар. Әлемдік ғылыми қауымдастыққа кіру және отандық ғалымдардың ғылыми әлеуетін нығайту мақсатында барлық стипендиаттарға диссертациялық жұмыстарды қорғауға дейін 12 ай бойы шет тілін үйренуге жағдай жасалды.
«Болашақ» стипендиясы құрылғаннан бергі жылдар ішінде жүзеге асырылған көптеген жұмыстар елдегі мамандар тапшы болған салалардың жақсы бағытқа қарай өзгерткенін аңғаруға болады. «Болашақ» бағдарламасына үміткерлер үшін берілетін бағыттардың тізімі жыл сайын Қазақстандағы мемлекеттік органдардың, университеттердің және ғылыми ұйымдардың сұранысы негізінде жасалады.
Статистикаға сәйкес, «Болашақ» стипендиясына үміткерлер арасында ең танымал мамандықтар - мемлекеттік саясат, саясаттану, мемлекеттік басқару, педагогика және психология, есеп және аудит. Сонымен қатар, талапкерлер қаржы, экономика және мұнай-газ мамандықтарына белсенді түрде таңдап келеді. Ал мұнай-газ мамандықтарының тізіміне: мұнайхимиясы және мұнайхимиялық синтез, мұнай мен газды дамыту, информатика, ақпараттық технологиялар мен жүйелер, ақпараттық қауіпсіздік, есептеу техникасы мен бағдарламалық қамтамасыз ету кіреді. Медицина қызметкерлерінің арасында денсаулық сақтау мамандығын таңдайтын жетерлік.
Қазіргі уақытта Қазақстаннан тыс жерде оқитын 45 813 студенттің барлығы «Болашақ» бағдарламасы арқылы оқып жүр деген сөз емес. Олардың тек бір бөлігі ғана осы бағдарламамен өз армандарына қол жеткізген жандар. Қазақстан үкіметі «Болашақ» халықаралық стипендиялық бағдарламасы арқылы шетелде білім алып жүрген студенттерге толық шәкіртақы береді. Стипендиялар университеттің оқу ақысын, тұру шығындарын және кейбір жағдайларда дайындық тілдері сабақтарын қамтиды.
«Болашақ» түлектері белсенді азаматтық ұстанымдары бар дарынды, прогрессивті жастардың керемет үлгісі. Бағдарлама аяқталғаннан кейін түлектер Қазақстанға білімдері мен тәжірибелерінің толық жиынтығымен оралады, бірақ ең бастысы олар ел мүддесі үшін жұмыс істеуге, азаматтарымыздың өмірін жақсартуға және олардың дамуына өз үлестерін қосуға дайын екендіктерін дәлелдейді.