ҚР ІІМ Әкімшілік полиция комитетінің ерекше тапсырмалар жөніндегі аға инспекторы Лейла Әліпбаева кәмелетке толмағандардың арасында құқық бұзудың алдын алу жайлы айтып берді, деп хабарлайды El.kz ақпараттық агенттігі.
Балалардың құқықтарын қорғау және олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету ішкі істер органдарының қашанда басты назарыңда. Жалпы қабылданған профилактикалық және заңнамалық шаралардың нәтижесінде соңғы 5 жылда жасөспірімдер қылмысының жыл сайынғы төмендеуі байқалады.2018 жылдан бастап мұндай қылмыстардың саны екі есе азайды. Биылғы 7 айдың қорытындысы бойынша жасөспірімдер қылмысы 11% - ға артты.Кәмелетке толмағандар негізінен ұрлық, ұсақ ұрлық, тонау және бұзақылық жасайды.Олардың жасалуының себебі-ата-аналардың балалардың мінез-құлқын тиісті бақыламауы. Көбінесе жасөспірімдер заңды өкілдерінің еріп жүруінсіз түнгі уақытта тұрғын үй-жайлардан тыс және ойын-сауық орындарында болғаны үшін ұсталады.Жыл басынан бері 64 мыңнан астам ата-ана әкімшілік жауапкершілікке тартылды, - дейді Лейла Әліпбаева.
Ол атағандай, кәмелетке толмағандардың түнгі уақытта ойын-сауық мекемелерінде болуына жол бергені үшін 1,5 мыңға жуық кәсіпкер жауапкершілікке тартылды.
2,5 мыңнан астам қараусыз қалған жасөспірім кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталықтарына жеткізілді. Биыл балаларды тәрбиелеу жөніндегі міндеттерді орындамағаны үшін 6 мыңнан астам ата-ана әкімшілік жауапкершілікке тартылды. Кәмелетке толмағандар арасында құқық бұзушылықтардың алдын алу мақсатында жедел-профилактикалық іс-шаралар ("Жасөспірім", "Түнгі қаладағы балалар") өткізіледі.Әрбір іс-шара белгілі бір мақсаттарға жетуге бағытталған. Мысалы, «Түнгі қаладағы балалар» іс-шарасы барысында түнгі уақытта көшеде және мекемелерде мақсатсыз жүрген балаларды анықтауға ерекше көңіл бөлінеді. Биыл барлығы 9 мыңнан астам осындай іс-шаралар өткізілді, - дейді ол.
Маман атағандай, қазіргі уақытта профилактика шараларымен полицияның есебінде тұрған 4 мыңнан астам кәмелетке толмағандар қамтылған.
Құқық бұзушылықтың алдын алудың ең тиімді әдістерінің бірі-жасөспірімдердің бос уақытын ұйымдастыру және оларды спорт секциялары мен үйірмелердегі сабақтарға тарту.Ішкі істер министрлігі қолайсыз отбасылардан шыққан 2 мыңнан астам балаға тегін негізде «Динамо» ведомстволық спорт залдарына баруға мүмкіндік берді.Соңғы уақытта кәмелетке толмағандар арасында қорқытудың көрінісі өзекті мәселе болып табылады.Кәмелетке толмағандардың оларды жасауының ең маңызды себебі-олардың адамгершілік тәрбиесіндегі кемшіліктер.Отбасылық қолайсыздық та әсер етеді.Отбасындағы зорлық-зомбылық жасөспірімдердің психикасына, рухани және эмоционалдық дамуына теріс әсер етеді, - дейді ол.
Әліпбаева атағандай, олар отбасында көретін мінез-құлық пен агрессияның бұл моделін құрдастарына және үйден тыс адамдарға көрсетеді.
Өткен жылдың мамыр айында ұлттық заңнамаға «қорқыту (қорқыту), кибербуллинг» ұғымдары енгізілгенін бәріңіз білесіздер. Былтырғы желтоқсан айында Оқу-ағарту министрлігі кәмелетке толмағандар арасында қорқытудың алдын алу жөніндегі ережені бекітті.Осы қағидаларда кәмелетке толмағандарды құқықтық, әлеуметтік, психологиялық және педагогикалық қорғауға бағытталған шаралар кешені айқындалған. Білім беру органдары буллинг фактілері анықталған жағдайда баланы қорлауға байланысты оқиғаны реттеу жөнінде шаралар қабылдайды.Полиция органдары осындай фактілер бойынша әкімшілік немесе қылмыстық құқық бұзушылық белгілерінің бар-жоғына тексеру жүргізеді және олар анықталған жағдайда ден қою шараларын қабылдайды, - дейді Әліпбаева.
Ол атағандай, енді ата аналар балаға қатысты кибербуллинг фактілері анықталған жағдайда жазбаша түрде немесе электрондық құжат нысанында уәкілетті органға (АҚДМ) өтінішпен жүгінуге құқылы.
Бұл ретте құқыққа қайшы әрекеттер орын алатын интернет-ресурстың атауын көрсету қажет.Әрине, әлеуметтік желілер балалардың моральдық және рухани дамуына теріс әсер ететінін жоққа шығаруға болмайды.Балалар интернетте пайдалы ақпаратпен қатар теріс ақпарат бар екенін түсінуі керек, - дейді маман.
Оның айтуынша, әлеуметтік желілер балалардың моральдық және рухани дамуына теріс әсер ететінін жоққа шығаруға болмайды.
Балалар интернетте пайдалы ақпаратпен қатар теріс ақпарат бар екенін түсінуі керек.Өз кезегінде ІІМ құзыреті аясында биыл 12 мыңнан астам шетелдік заңсыз интернет-ресурстар анықталды. Анықталған интернет-ресурстар туралы ақпарат Ақпарат және қоғамдық даму министрлігінің "Кибернадзор" ақпараттық жүйесіне енгізілді. Бүгінгі күні жүргізіліп жатқан мемлекеттік саясат отбасын, оның құндылықтарын қорғауға және сақтауға, "тәуекел тобындағы" отбасылармен жұмыс істеудің жаңа нысандары мен технологияларын енгізуге, отбасылық қолайсыздықтың алдын алуға бағытталғанын атап өту қажет, - дейді ол.
Лейла Әліпбаева әдетте отбасында тәрбиенің жоқтығы кәмелетке толмағандардың қараусыз қалуына және қоғамға жат мінез-құлқына әкеледі.
Осыған байланысты біз қолайсыз отбасылармен жұмыс істеу тәсілдерін әзірледік, атап айтқанда, еліміздің барлық өңірлерінде жедел әрекет етудің мобильді топтары құрылды.Интернет-платформада мүдделі мемлекеттік органдардың жедел өзара іс-қимылы үшін чаттар құрылды.Өз кезегінде, полиция қызметкерлері өздерінің әкімшілік учаскелерінде пәтерлерді аралау кезінде өмірлік қиын жағдайға тап болған, әлеуметтік және медициналық көмекке мұқтаж, тәрбиесінде кәмелетке толмаған балалары бар отбасыларды анықтауға бағдарланған.Мұндай отбасылар анықталған кезде қорғаншылық және қамқоршылық органдары, сондай-ақ кәмелетке толмағандардың істері және олардың құқықтарын қорғау жөніндегі комиссиялар дереу хабардар етіледі. Ол үшін ІІМ қолайсыз отбасыларды анықтау бойынша іс-қимыл алгоритмі бар әдістемелік ұсынымдар әзірленіп, аумақтық полиция бөлімшелеріне жолданды, - деді ол.
Маман атағандай, кез келген заңсыз әрекет үшін заңнамалық жауапкершілік қарастырылған.
Қолданыстағы заңдарға сәйкес 16 жасқа толған адам қылмыстық жауапкершілікке тартылады.Бұл ретте бірқатар ауыр және аса ауыр қылмыстар (кісі өлтіру, зорлау, денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіру, адамды ұрлау, ұрлау, тонау, бопсалау, тонау, терроризм актісі туралы көрінеу жалған хабарлау, ауырлататын мән-жайлардағы бұзақылық және т.б.) жасағаны үшін қылмыстық жауаптылық 14 жастан басталады.16 жасқа толған адамдар әкімшілік жауапкершілікке тартылады, - деді ол.
Әліпбаева жаңа оқу жылының басталуына 7 күн қалғанын еске салды. Осы аралықта қандай іс-шаралар атқарыылатынын айтты.
Мәселен, ағымдағы жылдың 27 тамызы мен 30 қыркүйегі аралығында «зейін-балалар!» балалар жарақатын азайтуға бағытталған іс-шара өтеді.Еліміздің барлық өңірінде балалардың білім беру мекемелері орналасқан жерлерде жол белгілерінің болуына, бағдаршамдардың белгіленуіне және жарамдылығына тексеру жүргізілетін болады.Сондай-ақ, автобустары бар мектептер жолаушыларды тасымалдау құқығына лицензияға сәйкестігін тексерумен қамтылады, - дейді ол.
Лейла Әліпбаева атағандай, оқу процесі басталғаннан бастап полиция нарядтарын патрульдеу бағыттары білім беру ұйымдарына барынша жақын болады.
2023 жылға арналған кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтардың алдын алу жөніндегі ведомстволық жоспар әзірленді, оның іс-шаралары жасөспірімдер арасында жасалатын қылмыстарды анықтауға және жолын кесуге бағытталған.Бұдан басқа, ішкі істер министрінің нұсқауы бойынша әрбір мектепке учаскелік полиция инспекторлары, ювеналды полиция және жедел уәкілдер қатарынан жауапты қызметкерлер бекітілді.Профилактикалық іс-шараларды жүргізу үшін олардың қызмет көрсетілетін аумақта орналасқан оқу орындарына баруын тұрақты негізде қамтамасыз ету тапсырылды.Азаматтық қоғам институттары мен мүдделі мемлекеттік органдардың белсенді қатысуымен Біз пысықтап жатқан осы және басқа да шаралар кәмелетке толмағандардың құқықтарын қорғау саласындағы жағдайды айтарлықтай жақсартуға ықпал етеді.Кәмелетке толмағандардың құқықтарын қорғау және олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері полиция органдарының ерекше бақылауында, - деп тәмамадады ол.