Күлкі – жан шуағы, көңілдің нұры. Адам баласы өмірге келген сәттен бастап күлкімен етене байланыста болады. Ал күлкіні арқау еткен арнайы бір күн – 1 сәуір Халықаралық күлкі күні – жыл сайын әлем жұртшылығын шаттық пен көңілді сәттерге бөлейтін ерекше мерекелердің бірі. Бұл күн адамдарды бір сәт болса да жымиып, бір-біріне көңіл күй сыйлап, күнделікті күйбең тіршіліктің арасынан күлкіге орын табуға тырысады.
1 сәуірдің күлкі күні ретінде қалыптасуының нақты бір нұсқасы болмаса да, бұл дәстүрдің тамыры тереңде, бірнеше ғасырлық тарихы бар.
Ең көп таралған нұсқалардың бірі – Франциядағы күнтізбелік өзгеріспен байланысты. XVI ғасырда Францияда жаңа жылды қарсы алу күні 1 сәуірден 1 қаңтарға ауыстырылған. Алайда өзгерісті бірден қабылдай қоймаған кейбір тұрғындар әлі де 1 сәуірде жаңа жыл мерекесін атап өтуді жалғастыра береді. Мұны білген басқалар оларды келемеждеп, «сәуір ақымағы» деп қалжыңдай бастайды. Осылайша, уақыт өте келе бұл күн күлкі мен алдау күніне айналған.
Ал кейбір деректерде бұл күннің көктеммен байланысты табиғи мерекелердің бірінен бастау алғаны айтылады. Көктем – табиғаттың оянып, тіршіліктің жаңару кезеңі. Бұл мезгілдің шаттыққа толы сипаты адамдардың көңіл-күйіне де әсер етіп, күлкіге жетелейді.
Бүгінде 1 сәуір күлкі күні әлемнің көптеген елінде атап өтіледі. Әр мемлекет өз мәдениетіне сай бұл күнге ерекше маңыз береді. Мәселен: АҚШ пен Канадада адамдар достары мен әріптестерін ұсақ-түйек алдамшы ойындармен алдап, соңынан «April Fool! » деп күлкіге айналдырады. Ұлыбританияда тек түске дейін ғана алдау дәстүрі сақталған. Егер біреуді түстен кейін алдасаңыз, «сәуір ақымағы» сіздің өзіңізге айналады. Испания мен Латын Америкасында дәл 1 сәуір емес, 28 желтоқсан – «Кінәсіздердің күні» ретінде күлкі мен қалжың мерекесі болып есептеледі. Үндістанда бұл күнді «Холи» мерекесімен байланыстыра отырып, түрлі-түсті ұнтақтармен ойнау арқылы шаттықты бейнелейді.
Қазақстанда бұл мереке ресми күнтізбеде белгіленбесе де, халық арасында кеңінен танымал. Әсіресе мектеп оқушылары, студенттер мен жастар қауымы бұл күні қалжың мен кішкентай алдауларды ұйымдастырып, бір-бірінің көңілін көтеруге тырысады.
Бұқаралық ақпарат құралдары мен әлеуметтік желілерде де бұл күні фейк жаңалықтар, қалжың сипаттағы хабарламалар жиі таралады. Бірақ соңында олардың «Күлкі күні құтты болсын! » деген сөзбен аяқталуы дәстүрге айналған.
Қазақ халқы әзіл мен қалжыңды ежелден жоғары бағалаған. Ел ішіндегі сал-серілер, ақындар, жыраулар, тіпті билердің өзі сөзбен ойнап, шымшыма әзілмен терең мағына жеткізе білген. Бүгінгі күлкі күні – сол ұлттық қалжың мәдениетінің жалғасы іспетті.
Күлкі – жай ғана эмоция емес, адамның психикалық әрі физикалық денсаулығына оң әсер ететін табиғи ем. Ғалымдардың айтуынша, шынайы күлкі: Стресті азайтады, Иммундық жүйені нығайтады, Жүрек-қантамыр жүйесін жақсартады, Ауырсынуды басуға көмектеседі, Қарым-қатынасты нығайтады.
Медициналық тұрғыдан күлкі «ішкі массаж» қызметін атқарып, қан айналымды жақсартады. Күлген кезде адам ағзасы бақыт гормондары – эндорфиндер бөледі. Сол себепті күлкі – табиғи антидепрессант деуге болады.
1 сәуірдің ең басты ұстанымы – залалсыз қалжың мен ниеттегі жеңіл әзіл. Өкінішке қарай, кей жағдайда бұл шектен шығып, біреудің жеке басына тиісіп, ренжітуге дейін баратыны да кездеседі. Сондықтан күлкі күнінде басты ереже – біреудің көңіліне тимеу, шындықты өтірікпен жасырып, алаңдатпау.
Күлкі – қуаныш әкелуі керек, қайғы емес. Сондықтан бұл күнді әділетті, жұмсақ әзілмен, адамгершілікпен атап өту – күлкі мәдениетінің басты қағидасы.
Материал ЖИ көмегімен жазылды